Nerwica natręctw – przyczyny, objawy, przykłady i leczenie nerwicy

Nerwica natręctw znana jest szerzej pod nazwą zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych (OCD). Szacuje się, że zaburzeniami tymi dotknięte jest około 2,5% ludzkiej populacji na świecie. Dotychczas przeprowadzane badania wskazują, że mężczyźni zmagają się najczęściej z obsesjami na tle seksualnym oraz utrzymania porządku. Kobiety natomiast częściej miewają obsesje na punkcie agresji czy brudu. Jakie są przyczyny, objawy i jak leczy się takie zaburzenia?

Nerwica natręctw – przyczyny

Przyczyny zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych są bardzo złożone. Mogą one być skutkiem chociażby doświadczeń i wydarzeń z dzieciństwa, związanych z poczuciem odpowiedzialności dotyczącej zapobiegania ewentualnym zagrożeniom. Mogą być także wynikiem nieprawidłowej pracy mózgu. Niektóre jego obszary mogą być zbyt aktywne, na przykład kora przedczołowa, okrężna, jądro ogoniaste czy też zwoje podstawy. Przyczyną nerwicy natręctw mogą być także spowodowane nieprawidłową budową lub funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego. Nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe czy geny. Osoby, których rodzice czy członkowie najbliższej rodziny posiadają takie zaburzenia, są w grupie podwyższonego ryzyka, które zwiększa się aż o 10%.

Nerwica natręctw – objawy i przykłady

Pierwsze objawy zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych pojawiają się już w dzieciństwie, najczęściej w wieku od 10 do 19 lat. Podstawowymi objawami zaburzenia są obsesje i kompulsje. Obsesje to natrętne, nękające myśli, natomiast kompulsje to natrętne czynności. Obsesje towarzyszące chorym zazwyczaj są nasilone lub intensywne. Są dla nich powodem do wstydu, wywołują przykrości i inne negatywne odczucia. Pojawiają się one bez woli osoby nimi dotkniętej, ale osoby takie uznają je za własne.

Rodzaje obsesji

Wśród rodzajów obsesji, czyli natrętnych myśli znajdują się między innymi takie, jak:

• natrętna niepewność – ten rodzaj obsesji dotyczy najzwyklejszych czynności wykonywanych każdego dnia przez każdego człowieka. Osoba dotknięta zaburzeniem na przykład ciągle myśli, czy zgasiła na pewno światło, czy zamknęła drzwi, itp.
  

  ---

• myśli stojące w sprzeczności ze światopoglądem chorego – najczęściej mają charakter bluźnierczy, wulgarny i brzydki oraz potrafią pojawiać się w najmniej oczekiwanym momencie, chociażby w kościele czy podczas rodzinnego przyjęcia
  

  ---

• natrętne impulsy – są to nasilone i nękające myśli, które dotyczą konieczności wykonania jakiejś czynności, nie wykonywanej w końcu przez chorego, któremu jednak towarzyszy lęk, że będzie musiał to zrobić. Obsesje tego typu mogą dotyczyć przykładowo konieczności obnażenia się publicznie, krzyku czy nawet agresji wobec innej osoby
  

  ---

• obsesyjne lęki przed brudem, nieczystością, zanieczyszczeniami czy też bałaganem
  

  ---

• obsesje dotyczące konieczności utrzymania porządku w domu czy otoczeniu, na przykład obsesyjne układanie różnych rzeczy według wielkości czy innych konkretnych zasad
  

  ---

• obsesje na tle seksualnym
  

  ---

Rodzaje czynności

Czynności, czyli kompulsje mają podobny charakter, jak obsesje. Również są natrętne i nękające. Są dla chorych czymś wstydliwym, krępującym i bezsensownym. Mają oni jednak odczucie, że te czynności są nieuniknione. Mogą to być na przykład:

• uporczywe sprawdzanie, będące odpowiedzią na obsesje związane z poczuciem niepewności
  

  ---

• ciągłe mycie rąk, sprzątanie z obawy przed tym, że poprzednie nie zostały wykonane w odpowiedni sposób
  

  ---

• wieczne poprawianie i układanie wszystkiego w celu doprowadzenia do perfekcyjnego porządku otoczenia
  

  ---

• wszelkie czynności złożone, których przymus wykonania odczuwa chory w związku z obawą przed wystąpieniem jakiegoś nieszczęścia, jeśli ich nie wykona. Przykładowo może to być kilkukrotne zapalanie i gaszenie światła przed wyjściem z domu dla pewności, że nie wydarzy się nic złego
  

  ---

• czynności polegające na zbieractwie, czyli składowaniu w domu różnych rzeczy, które wcale nie są choremu potrzebne
  

  ---

Oprócz powyższych symptomów, zaburzeniom obsesyjno – kompulsywnym mogą towarzyszyć także różnego rodzaju fobie, zaburzenia lękowe, tiki nerwowe, a nawet objawy depresji.

Nerwica natręctw – leczenie

Nerwica natręctw, jak każdy rodzaj nerwicy, wymaga diagnozy oraz leczenia u specjalisty, gdyż nieleczona może doprowadzić do poważnych problemów w codziennym życiu chorego. Psychiatra diagnozuje pacjenta na podstawie wywiadu lekarskiego, a następnie dopasowuje mu najlepszą metodę leczenia. Najczęściej stosowaną metodą leczenie zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych jest terapia poznawczo – behawioralna. Psychoterapeuta pracując z pacjentem stara się poznać przyczynę lęków oraz wypracować sposoby blokowania przymusowych reakcji, a także nauczyć pacjenta odpowiedniego działania w różnych sytuacjach. Możliwe jest również leczenie farmakologiczne nerwicy natręctw. Jest jednak uznawane za mało skuteczne. Niestety bardzo często obserwowany jest u pacjentów nawrót objawów po odstawieniu przez nich leków. Jeśli specjalista zdecyduje o zastosowaniu leków, najczęściej będą to inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Zdarza się jednak nawet, że najcięższe przypadki zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych mogą wymagać interwencji chirurgicznej. Konieczne bywa wykonanie operacji neurochirurgicznej mającej na celu zniszczenie struktur mózgu, których nieodpowiednie funkcjonowanie jest przyczyną zaburzeń. Istotną rolę w terapii mają porady od psychoterapeuty, ponieważ terapia ma przede wszystkim na celu pomóc choremu zrozumieć jego problemy polegające na poczuciu, że musi funkcjonować w oparciu o reakcję upozorowaną, czyli myśleć i działać przeciwnie do rzeczywistych odczuć. W przypadku dzieci z zaburzeniami obsesyjno – kompulsyjnymi istotna jest rola rodziców w ich terapii. To oni otrzymują od psychoterapeuty porady dotyczące postępowania z maluchami i reagowania na jego problemy i lęki.

Nerwica natręctw – jak sobie radzić

Bardzo dobrym przykładem osoby z zaburzeniami obsesyjno – kompulsywnymi jest Adaś Miauczyński, znany większości Polaków główny bohater filmu „Dzień świra” Marka Koterskiego. On całkowicie poddał się swoim natręctwom i pozwolił by nerwica nim zawładnęła. To nie jest dobre podejście. Poza psychoterapią warto próbować radzić sobie z tym zaburzeniem samodzielnie. Po pierwsze istotne jest skupienie się na codziennych czynnościach. Zazwyczaj obsesje wynikają z lęku przed zapomnieniem zrobienia czegoś lub przed zrobieniem tego niedokładnie. Dlatego warto skupić się na tym przekręcaniu klucza w drzwiach i mieć pewność, że zostały zamknięte, niż sprawdzać to 10 razy i w końcu spóźnić się na tramwaj do pracy. Można też stworzyć sobie i odhaczać w głowie listę wszystkich czynności. Być może wtedy uda się zrozumieć, że zostały wykonane i nie trzeba już tego robić po raz kolejny. Dobrym pomysłem może być również nagrywanie wykonywanych czynności. Później obejrzenie nagrania pozwoli poczuć się spokojniej, bo nagrania są niezbitym dowodem na to, że wykonało się wszystkie czynności. Dużym wsparciem jest także obecność innej osoby w domu, która zostaje w nim po wyjściu chorego. Zabezpieczenie mieszkania w postaci alarmów czy monitoringu też jest jednym ze sposobów radzenia sobie z natręctwem związanym z obawą, że zapomni się zamknąć mieszkanie na klucz. Dzięki alarmowi czy kamerom nikt nie wejdzie do mieszkania nawet jeśli zapomni się je zamknąć. To zapewni choremu spokój. Najważniejsze jednak jest pójście ze schorzeniem na kompromis i próbowanie nie wykonywania obsesyjnych czynności. Najważniejsze to się wyluzować, bo przecież główną przyczyną wszelkich zaburzeń nerwicowych jest oczywiście stres. Ważne jest także, by mieć przy sobie życzliwe osoby, które nie piętnują, a obdarzają wsparciem i dobrym słowem.