Mukopolisacharydozy – Co to jest i jak leczyć?
Mukopolisacharydozy (ang. Mucopolysaccharidoses, MPS) to grupa dziedzicznych zaburzeń metabolizmu mukopolisacharydów (długołańcuchowych cząsteczek cukrowych należących do grupy glikozaminoglikanów – GAG), spowodowanych mutacjami różnych genów. Zwykle są przekazywane w sposób autosomalny recesywny. U osób chorych, organizm nie jest w stanie prawidłowo rozbijać mukopolisacharydów, czego skutkiem jest gromadzenie się ich w poszczególnych narządach, co doprowadza do wystąpienia objawów chorobowych.
Mukopolisacharydozy są chorobami rzadkimi. Opisano osiem różnych postaci choroby, a każda z nich ma jeszcze podtypy. MPS może nie być widoczna przy urodzeniu, a dziecko przez pewien okres będzie się rozwijać się podobnie jak jego rówieśnicy. W pewnym momencie dochodzi jednak do pogorszenia się funkcjonowania umysłowego i/lub fizycznego. Progresja choroby z czasem zaczyna również zmieniać wygląd dziecka podkreślając charakterystyczne dysmorfie. Pojawiają się zaburzenia ze strony narządów wewnętrznych i w rozwoju intelektualnym. Choroby te są niewyleczalne, ale podejmowane są różne terapie mające na celu spowolnić postępowanie choroby, a także wdrażane są metody objawowe.
Epidemiologia
Częstość występowania wszystkich postaci mukopolisacharydozy oszacowano na 1 : 25 000 urodzeń. Jednakże trzeba mieć na uwadze, że łagodniejsze postaci MPS często pozostają nierozpoznane, są niedostatecznie zdiagnozowane lub błędnie diagnozowane, co w efekcie utrudnia określenie ich prawdziwej częstości w populacji ogólnej.
Przyczyny i mechanizm mukopolisacharydoz
Mukopolisacharydozy są spowodowane mutacjami genetycznymi (w zależności od postaci lub typu). Najczęściej są dziedziczone w sposób autosomalny recesywny. MPS typu II jest przekazywana w sposób sprzężony z chromosomem X, a MPS typu IIIB zarówno w sposób autosomalny recesywny, jak i dominujący.
Geny zaangażowane w etiologię mukopolisacharydoz zawierają instrukcje dla prawidłowego wytwarzania enzymów rozkładających mukopolisacharydy w lizosomach (lizosom to organellum komórkowe, w którym zachodzi trawienie wewnątrzkomórkowe). Skutkiem mutacji jest wytwarzanie zbyt małej ilości lub nieprawidłowo działających enzymów, co doprowadza do zaburzenia procesów rozpadu mukopolisacharydów/glikozaminoglikanów. Produkty rozpadu mukopolisacharydów akumulują się w lizosomach, co doprowadza do uszkodzenia komórek narządów.
Objawy, typy i rozpoznawanie MPS
Przez pierwsze lata życia mukopolisacharydozy mogą nie być widoczne, a dziecko będzie rozwijało się niemal prawidłowo. Wczesne objawy, które mogą wskazywać na mukopolisacharydozę to: przepukliny pępkowe i pachwinowe, a także występowanie polipów błon śluzowych oraz osłabienie słuchu.
Wspólnymi dla wszystkich mukopolisacharydoz są następujące cechy: zmętnienie rogówki, powiększenie wątroby i śledziony (hepatosplenomegalia), pogrubiałe rysy twarzy (tzw. twarz maszkarowata, groteskowa), przykurcze stawowe, zaburzenia mowy i problemy ze słuchem, choroby serca. Cechy dysmorficzne, zmętnienie rogówki, usztywnienie stawów oraz osłabienie słuchu uwydatniają się wraz z wiekiem. W wielu typach występuje też niepełnosprawność intelektualna (nie dotyczy typów: IV i VI).
Typy mukopolisacharydoz:
I H – zespół Hurler
I S – zespół Scheiego
I S-H – zespół Hurler-Scheie’go
II A – zespół Huntera (postać ciężka)
II B – zespół Huntera (postać łagodna)
III A – zespół Sanfilippo typu A
III B – zespół Sanfilippo typu B
III C – zespół Sanfilippo typu C
III D – zespół Sanfilippo typu D
IV A – zespół Morquio typu A
IV B – zespół Morquio typu B
VI – zespół Maroteaux-Lamy’ego
VII – zespół Sly’a
IX – zespół Natowicza
Do rozpoznania mukopolisacharydozy niezbędne jest stwierdzenie objawów klinicznych oraz badanie mukopolisacharydów w moczu. U osób chorych obserwuje się zwiększone wydalanie mukopolisacharydów/glikozaminoglikanów z moczem. W niektórych przypadkach możliwe jest badanie aktywności enzymów w osoczu lub leukocytach. Potwierdzeniem diagnozy jest wynik badania genetycznego. Możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki prenatalnej, jeśli znana jest mutacja powodująca chorobę w danej rodzinie.
Możliwości leczenia
Na chwilę obecną nie jest znane leczenie przyczynowe dla mukopolisacharydoz. Dziecko powinno zostać objęte opieką wielospecjalistycznego zespołu lekarzy i terapeutów (pediatra, specjalista od chorób metabolicznych, neurolog, kardiolog, okulista, neurolog, ortopeda, psycholog, logopeda, fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy itd.). Postępowanie medyczne polega na łagodzeniu objawów i wzmacnianiu samodzielności pacjentów (np. operacje przepuklin, korekcje wad szkieletowych, leczenie antyarytmiczne, wsparcie układu oddechowego i inne według potrzeb).
Dostępne są terapie enzymatyczne dla poszczególnych typów mukopolisacharydoz:
- galsulfaza (Naglazyme) dla zespołu Maroteaux-Lamy’ego,
- laronidaza (Aldurazyme) dla zespołu Hurler, zespołu Scheie’go oraz zespołu Hurler-Scheie’go,
- idursulfaza (Elaprase) dla MPS III,
- elosufaza alfa (Vimizin) dla MPS IVA.
W niektórych przypadkach (np. MPS II) rozważany jest przeszczep szpiku kostnego. Nie spełnił jednak oczekiwań, gdyż aktywność enzymatyczna ulegała wyraźnemu osłabieniu. Przeszczep może złagodzić objawy, ale nie wpłynie na ich całkowite wyeliminowanie. Przeszczep szpiku okazał się zupełnie nieskuteczny w MPS III i IV.
Warto wspomnieć, że trwają także badania nad terapią z wykorzystaniem genisteiny dla pacjentów z zespołem Sanfilippo. Genisteina jest izoflawonem pochodzącym z nasion roślin bobowatych jak np. soja. Według polskich naukowców związek ten, stosowany w określonej dawce może zmniejszać akumulowanie się glikozaminoglikanów w organizmie.
Przeżycie u pacjentów z mukopolisacharydozami zależy od typu choroby, rozmiaru mutacji i nasilenia wad towarzyszących. Z uwagi na zajęcie procesem chorobowym wielu narządów, układu oddechowego i serca, długość życia jest skrócona. W przypadku zespołu zespołu Hurler, dzieci zwykle dożywają 10. roku życia. U osób z zespołem Scheie’go obserwuje się normalną długość życia, a w postaci pośredniej Hurler-Scheie’go przeżycie do wczesnej dorosłości. W zespole Sanfilippo długość życia jest bardzo zróżnicowana, ale większość pacjentów dożywa wieku młodzieńczego lub 20-30 lat. Osoby z cięższą postacią zespołu Morquio dożywają również około 20-30 roku życia, ale w postaciach lżejszych obserwowane jest dłuższe przeżycie. Większość dzieci z zespołem Sly’a żyje do wieku nastoletniego lub wczesnej dorosłości. U pacjentów z zespołem Huntera obserwuje się 10-20 letnie przeżycie, a w przypadku zespołu Maroteaux-Lamy’ego pacjenci rzadko dożywają 20. roku życia.
Może to Ci się spodoba
Co to jest alkoholizm? Definicja alkoholizmu
Alkoholizm jest najpoważniejszą formą nadużywania alkoholu i wiąże się z niezdolnością do opanowania nawyków związanych z piciem. Powszechnie określa się go również mianem zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. Zaburzenia związane
Zespół Tourette’a, a jakość życia
Każda choroba w mniejszym lub większym stopniu wpływa na jakość życia, zależnie od tego, jak bardzo ingeruje w codzienność chorego. W niektórych przypadkach schorzenie może być tak mocno inwazyjne, że
Glikogenozy – choroby spichrzeniowe glikogenu
Glikogen to polisacharyd zbudowany z wielu cząsteczek glukozy. Jest to forma zmagazynowania glukozy w wątrobie i mięśniach człowieka. Glukoza jest źródłem energii dla całego organizmu i jest dostarczana z pożywieniem.
Stwardnienie rozsiane – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie
Jest to choroba układu nerwowego, która polega na upośledzeniu przekazywanych impulsów nerwowych. Niestety, choroba ta doprowadza do inwalidztwa. Co to jest stwardnienie rozsiane? W ostatnim czasie coraz więcej osób zapada
Dolegliwości dające objawy podobne do ADHD
ADHD to schorzenie związane z deficytem uwagi, które objawia się między innymi nadpobudliwością ruchową. W medycynie istnieje cały szereg dolegliwości dziecięcych, których symptomy są bardzo zbliżone do ADHD. Oto kilka
Skandynawski styl – nowa moda w sypialni
Styl skandynawski od kilku lat cieszy się ogromną popularnością. Mimo, że kraje te kojarzą nam się z zimnem, wnętrza urządzone w tym klimacie są ciepłe i przytulne. Jak urządzić sypialnię,
Komórki macierzyste pobrane z własnego tłuszczu – czy wiesz, że mogą być one lekiem na ból i urazy?
Ludzki organizm kryje w sobie niemalże nieograniczone możliwości, które medycyna nieustannie stara się odkryć i jak najlepiej wykorzystać. Tym bardziej cieszy, kiedy tak innowacyjne metody terapii, jak chociażby kuracja komórkami
Co to jest padaczka? Napady padaczkowe – Objawy, diagnostyka i leczenie.
Padaczka (łac. epilepsia, ang. epilepsy) to tendencja do występowania nawracających napadów. Napadem padaczkowym określamy zespół objawów neurologicznych polegający na nieprawidłowych ruchach ciała, które są efektem zrywań mięśniowych, drgawek i prężeń
Nasze ciało, jak żarówka – czyli skąd te kontuzje?
Ciało ludzkie jest zaprogramowane w sposób, aby przez kilkadziesiąt lat życia człowieka, było w stanie wykonywać miliony powtórzeń jakiegokolwiek ruchu. Zupełnie podobnie funkcjonuje żarówka, która z kolei przygotowana jest do
Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka
Wodogłowie (łac. hydrocephalus) to nabyte lub wrodzone gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Mechanizm wady polega na utrudnieniu odpływu płynu (wodogłowie niekomunikujące), bądź zaburzeniu jego wchłaniania w układzie komorowym
Galaktozemia – zaburzenie metabolizowania cukru mlecznego
Galaktozemia jest wrodzonym zaburzeniem metabolicznym, które polega na braku zdolności organizmu do przetwarzania cukru mlecznego, czyli galaktozy. Choroba występuje rzadko, a jej objawy są widoczne już we wczesnym okresie życia,
Nadmierne oczekiwania związane ze snem. To też może być powód bezsenności
Czy da się leczyć bezsenność bez leków nasennych? Nie każdemu z nas odpowiada stałe zażywanie medykamentów, które bądź co bądź nie są obojętne dla naszego organizmu. Nawet jeśli przyzwyczailiśmy się
Nerwy i stres przeciwnikiem szczęścia
Codzienność człowieka od kilkunastu lat nabiera coraz większego tempa. Czasem to los determinuje nasze życie do tego, aby było takie szybkie, czasem sami sobie wybieramy taką drogę, nie zmienia to
Problem niemożliwy do przewidzenia – o zatruciach słów kilka
Wymarzone, wyczekane, omówione nieskończenie wiele wakacje zawsze jawią się nam jako czas pozbawiony trosk, zmartwień i kłopotów. Wizualizujemy siebie na plaży w pełnym słońcu, dzieciaki bawiące się nieopodal i wszechogarniającą
Stan padaczkowy
W leczeniu stanu padaczkowego kluczową rolę odgrywa eliminacja prawdopodobnej jego przyczyny. Równie ważne jest farmakologiczne jego przerwanie, a także ochrona podstawowych parametrów życiowych i ich obserwacja. Zadbać należy tutaj o
2 komentarze
Ewelina
22 czerwca, 12:21Kaśka80
22 czerwca, 13:22