Mukopolisacharydozy – Co to jest i jak leczyć?
Mukopolisacharydozy (ang. Mucopolysaccharidoses, MPS) to grupa dziedzicznych zaburzeń metabolizmu mukopolisacharydów (długołańcuchowych cząsteczek cukrowych należących do grupy glikozaminoglikanów – GAG), spowodowanych mutacjami różnych genów. Zwykle są przekazywane w sposób autosomalny recesywny. U osób chorych, organizm nie jest w stanie prawidłowo rozbijać mukopolisacharydów, czego skutkiem jest gromadzenie się ich w poszczególnych narządach, co doprowadza do wystąpienia objawów chorobowych.
Mukopolisacharydozy są chorobami rzadkimi. Opisano osiem różnych postaci choroby, a każda z nich ma jeszcze podtypy. MPS może nie być widoczna przy urodzeniu, a dziecko przez pewien okres będzie się rozwijać się podobnie jak jego rówieśnicy. W pewnym momencie dochodzi jednak do pogorszenia się funkcjonowania umysłowego i/lub fizycznego. Progresja choroby z czasem zaczyna również zmieniać wygląd dziecka podkreślając charakterystyczne dysmorfie. Pojawiają się zaburzenia ze strony narządów wewnętrznych i w rozwoju intelektualnym. Choroby te są niewyleczalne, ale podejmowane są różne terapie mające na celu spowolnić postępowanie choroby, a także wdrażane są metody objawowe.
Epidemiologia
Częstość występowania wszystkich postaci mukopolisacharydozy oszacowano na 1 : 25 000 urodzeń. Jednakże trzeba mieć na uwadze, że łagodniejsze postaci MPS często pozostają nierozpoznane, są niedostatecznie zdiagnozowane lub błędnie diagnozowane, co w efekcie utrudnia określenie ich prawdziwej częstości w populacji ogólnej.
Przyczyny i mechanizm mukopolisacharydoz
Mukopolisacharydozy są spowodowane mutacjami genetycznymi (w zależności od postaci lub typu). Najczęściej są dziedziczone w sposób autosomalny recesywny. MPS typu II jest przekazywana w sposób sprzężony z chromosomem X, a MPS typu IIIB zarówno w sposób autosomalny recesywny, jak i dominujący.
Geny zaangażowane w etiologię mukopolisacharydoz zawierają instrukcje dla prawidłowego wytwarzania enzymów rozkładających mukopolisacharydy w lizosomach (lizosom to organellum komórkowe, w którym zachodzi trawienie wewnątrzkomórkowe). Skutkiem mutacji jest wytwarzanie zbyt małej ilości lub nieprawidłowo działających enzymów, co doprowadza do zaburzenia procesów rozpadu mukopolisacharydów/glikozaminoglikanów. Produkty rozpadu mukopolisacharydów akumulują się w lizosomach, co doprowadza do uszkodzenia komórek narządów.
Objawy, typy i rozpoznawanie MPS
Przez pierwsze lata życia mukopolisacharydozy mogą nie być widoczne, a dziecko będzie rozwijało się niemal prawidłowo. Wczesne objawy, które mogą wskazywać na mukopolisacharydozę to: przepukliny pępkowe i pachwinowe, a także występowanie polipów błon śluzowych oraz osłabienie słuchu.
Wspólnymi dla wszystkich mukopolisacharydoz są następujące cechy: zmętnienie rogówki, powiększenie wątroby i śledziony (hepatosplenomegalia), pogrubiałe rysy twarzy (tzw. twarz maszkarowata, groteskowa), przykurcze stawowe, zaburzenia mowy i problemy ze słuchem, choroby serca. Cechy dysmorficzne, zmętnienie rogówki, usztywnienie stawów oraz osłabienie słuchu uwydatniają się wraz z wiekiem. W wielu typach występuje też niepełnosprawność intelektualna (nie dotyczy typów: IV i VI).
Typy mukopolisacharydoz:
I H – zespół Hurler
I S – zespół Scheiego
I S-H – zespół Hurler-Scheie’go
II A – zespół Huntera (postać ciężka)
II B – zespół Huntera (postać łagodna)
III A – zespół Sanfilippo typu A
III B – zespół Sanfilippo typu B
III C – zespół Sanfilippo typu C
III D – zespół Sanfilippo typu D
IV A – zespół Morquio typu A
IV B – zespół Morquio typu B
VI – zespół Maroteaux-Lamy’ego
VII – zespół Sly’a
IX – zespół Natowicza
Do rozpoznania mukopolisacharydozy niezbędne jest stwierdzenie objawów klinicznych oraz badanie mukopolisacharydów w moczu. U osób chorych obserwuje się zwiększone wydalanie mukopolisacharydów/glikozaminoglikanów z moczem. W niektórych przypadkach możliwe jest badanie aktywności enzymów w osoczu lub leukocytach. Potwierdzeniem diagnozy jest wynik badania genetycznego. Możliwe jest przeprowadzenie diagnostyki prenatalnej, jeśli znana jest mutacja powodująca chorobę w danej rodzinie.
Możliwości leczenia
Na chwilę obecną nie jest znane leczenie przyczynowe dla mukopolisacharydoz. Dziecko powinno zostać objęte opieką wielospecjalistycznego zespołu lekarzy i terapeutów (pediatra, specjalista od chorób metabolicznych, neurolog, kardiolog, okulista, neurolog, ortopeda, psycholog, logopeda, fizjoterapeuta, terapeuta zajęciowy itd.). Postępowanie medyczne polega na łagodzeniu objawów i wzmacnianiu samodzielności pacjentów (np. operacje przepuklin, korekcje wad szkieletowych, leczenie antyarytmiczne, wsparcie układu oddechowego i inne według potrzeb).
Dostępne są terapie enzymatyczne dla poszczególnych typów mukopolisacharydoz:
- galsulfaza (Naglazyme) dla zespołu Maroteaux-Lamy’ego,
- laronidaza (Aldurazyme) dla zespołu Hurler, zespołu Scheie’go oraz zespołu Hurler-Scheie’go,
- idursulfaza (Elaprase) dla MPS III,
- elosufaza alfa (Vimizin) dla MPS IVA.
W niektórych przypadkach (np. MPS II) rozważany jest przeszczep szpiku kostnego. Nie spełnił jednak oczekiwań, gdyż aktywność enzymatyczna ulegała wyraźnemu osłabieniu. Przeszczep może złagodzić objawy, ale nie wpłynie na ich całkowite wyeliminowanie. Przeszczep szpiku okazał się zupełnie nieskuteczny w MPS III i IV.
Warto wspomnieć, że trwają także badania nad terapią z wykorzystaniem genisteiny dla pacjentów z zespołem Sanfilippo. Genisteina jest izoflawonem pochodzącym z nasion roślin bobowatych jak np. soja. Według polskich naukowców związek ten, stosowany w określonej dawce może zmniejszać akumulowanie się glikozaminoglikanów w organizmie.
Przeżycie u pacjentów z mukopolisacharydozami zależy od typu choroby, rozmiaru mutacji i nasilenia wad towarzyszących. Z uwagi na zajęcie procesem chorobowym wielu narządów, układu oddechowego i serca, długość życia jest skrócona. W przypadku zespołu zespołu Hurler, dzieci zwykle dożywają 10. roku życia. U osób z zespołem Scheie’go obserwuje się normalną długość życia, a w postaci pośredniej Hurler-Scheie’go przeżycie do wczesnej dorosłości. W zespole Sanfilippo długość życia jest bardzo zróżnicowana, ale większość pacjentów dożywa wieku młodzieńczego lub 20-30 lat. Osoby z cięższą postacią zespołu Morquio dożywają również około 20-30 roku życia, ale w postaciach lżejszych obserwowane jest dłuższe przeżycie. Większość dzieci z zespołem Sly’a żyje do wieku nastoletniego lub wczesnej dorosłości. U pacjentów z zespołem Huntera obserwuje się 10-20 letnie przeżycie, a w przypadku zespołu Maroteaux-Lamy’ego pacjenci rzadko dożywają 20. roku życia.
Może to Ci się spodoba
Hemoroidy – przyczyny i objawy, jak wyglądają? Leczenie
Obecnie zaliczane są do chorób cywilizacyjnych. Natomiast z uwagi na objawy i część ciała, są na tyle wstydliwymi dolegliwościami, że często pacjenci trafiają do lekarza w naprawdę zaawansowanym stadium choroby.
Dopasowany aparat ortodontyczny
Dla wielu osób pomoc jaką może zaoferować ortodonta będzie oczywiście bardzo istotna. Z jednej strony chodzi oczywiście o możliwie piękny uśmiech, z drugiej oczywiście bardzo istotne jest to, że wady
Oczyszczamy i wzmacniamy organizm!
Jesień przeważnie jest trudnym dla organizmu okresem. Łatwiej poddajemy się przeziębieniom, pojawia się melancholia, zmęczenie i brak entuzjazmu i energii do działania. Nie bardzo wiemy, jak sobie pomóc, częściej sięgając
Jak rozpoznać uzależnienie od alkoholu?
Poprawne rozpoznanie uzależnienia od alkoholu to pierwszy krok do leczenia alkoholizmu. Zbyt późna reakcja na patologię w rodzinie może mieć bardzo opłakane skutki. Na pierwszy etapach uzależnienia może to być
Glikogenozy – choroby spichrzeniowe glikogenu
Glikogen to polisacharyd zbudowany z wielu cząsteczek glukozy. Jest to forma zmagazynowania glukozy w wątrobie i mięśniach człowieka. Glukoza jest źródłem energii dla całego organizmu i jest dostarczana z pożywieniem.
Czym jest hipersomnia?
Hipersomnia – nadmierna senność, jest odczuwalna przez dużą część populacji. W większości przypadków wiąże się ona ze zbyt krótkim czasem snu i nieregularnym trybem życia. O patologicznej senności można mówić
Kryteria diagnostyczne ADHD według ICD10
Warto wiedzieć, że ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi to w polskiej nomenklaturze jedno z tłumaczeń skrótu wywodzącego się z języka angielskiego Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Równorzędnie można
Olej z wiesiołka na płodność, co warto wiedzieć? Zalety i wady
Płodność to temat tabu w wielu rodzinach. Niestety bardzo często mężczyźni nie są płodni, ponieważ takie są przypadłości losu. Jedni mają trochę więcej szczęścia a drudzy go nie mają. Olej
Jak zminimalizować ryzyko wystąpienia ataków padaczkowych?
Zaburzenia działania mózgu, których efektem jest utrata świadomości oraz drganie ciała nazywamy epilepsją. Mimo tego, że niebezpieczeństwo pojawienia się ataku potrafi bardzo mocno wpłynąć na codzienne życie chorych to przy
Jak chronić się przed komarami?
Nawet najpiękniejsza okolica i sielski odpoczynek na urlopie mogą zostać zniweczone przez uciążliwe komary. Dla jednych samo ich bzyczenie jest nie do zniesienia, inni z kolei mocno odczuwają ukąszenia. W
Profilaktyka chorób zakaźnych wśród seniorów
„Jak prowadzić odpowiedzialną politykę senioralną i chronić seniorów przed chorobami zakaźnymi w dobie pandemii COVID-19? Doświadczenia praktyków i przykłady już realizowanych inicjatyw” pod tym hasłem odbyła się druga w tym roku debata ekspercka
Nadciśnienie tętnicze – co to jest?
Objawy nadciśnienia tętniczego są często trudne do zauważenia. Istnieją jednak pewne zmiany, które mogą wskazywać na tę właśnie chorobę. Zobacz, czym dokładnie jest nadciśnienie tętnicze i jak należy go leczyć.
Wyjście z alkoholizmu. Psychoterapia czy leczenie farmakologiczne?
Psychoterapia, czyli terapia mówiona, to sposób na pomoc ludziom z różnymi chorobami psychicznymi i trudnościami emocjonalnymi. Psychoterapia może pomóc wyeliminować lub kontrolować niepokojące objawy, dzięki czemu osoba może lepiej funkcjonować
Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka
Wodogłowie (łac. hydrocephalus) to nabyte lub wrodzone gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Mechanizm wady polega na utrudnieniu odpływu płynu (wodogłowie niekomunikujące), bądź zaburzeniu jego wchłaniania w układzie komorowym
Krztusiec – co to jest? Objawy i leczenie choroby
Krztusiec, inaczej koklusz to dość groźna choroba, na którą najczęściej zapadają dzieci w wieku od niemowlęcego, do lat czterech. Do zarażenia dochodzi najczęściej u noworodków w szpitalach, gdy nie są
2 komentarze
Ewelina
22 czerwca, 12:21Kaśka80
22 czerwca, 13:22