Atak paniki – czym jest i jak wygląda? Objawy i leczenie paniki

Ataki paniki mogą skutecznie utrudnić życie. Pojawiają się znienacka, wydaje się, że nie sposób ich opanować ani przewidzieć, kiedy pojawią się ponownie. Obecnie panika nie jest już tematem tabu, nie jest problemem, którego istnienia się nie zauważa. Pojawia się coraz więcej metod, które pozwalają poradzić sobie z nagłymi atakami.

Atak paniki – czym jest?

Jak sama nazwa – atak paniki – wskazuje, jest to sytuacja nagła, której nie można zaplanować ani przewidzieć. Stanowi intensywną, nieprzewidzianą reakcję na czynnik stresowy, np. fobię, stres w pracy, szokującą wiadomość, ale zdarzają się i bez powodu. Podczas ataku paniki dochodzi do pobudzenia współczulnego autonomicznego układu nerwowego. Nagle poziom adrenaliny gwałtownie wzrasta. Z tego powodu atak paniki napina całe ciało, pojawia się chęć ucieczki albo walki połączona z gwałtownym niepokojem, którego nie sposób opanować. Często atakowi towarzyszą dodatkowe, czysto fizyczne dolegliwości: bóle głowy, zawroty głowy, ból brzucha, biegunka, duszności. Ich pojawienie się nie jest regułą, zależy od osobistych predyspozycji oraz stopnia nasilenia ataku. Zazwyczaj atak paniki trwa kilka do kilkunastu minut, ale bywają także ataki trwające nawet godzinę.

Do pojawienia się ataku paniki mogą prowadzić fobie oraz inne schorzenia związane z układem nerwowym i psychiką, tj. nerwica społeczna, zaburzenia lękowe, depresja.

Jak wygląda atak paniki?

Panika pojawia się nagle, rzadko zapowiadają ją objawy dodatkowe. Z sekundy na sekundę niepokój narasta, przyśpiesza bicie serca, ciało oblewa zimny pot, rośnie stężenie adrenaliny we krwi. Bardzo często pojawia się kołatanie serca, tętno wzrasta, serce kołacze, choremu wydaje się, że traci kontrolę nad swoim ciałem i objawy ataku paniki doprowadzą go nawet do śmierci. Wraz ze wzrostem lęku pojawiają się duszności, a nawet hiperwentylacja, która faktycznie może okazać się niebezpieczna. W jej wyniku oddech staje się płytki, co z kolei przekłada się na niedotlenienie mózgu. Jest to jeden z częstszych objawów, mogący prowadzić nawet do utraty przytomności. Zdarza się, że objawy ataku paniki to również drętwienie kończyn, górnych i dolnych. Chory czuje, że nie jest w stanie poruszyć się, co jest szczególnie kłopotliwe w miejscach publicznych. Świadomość unieruchomienia i bycia widzianym w tym stanie powoduje, że panika nasila się. Powoduje to, że nawet po uspokojeniu ataku paniki lęk nie mija, pojawia się uczucie dyskomfortu, zawstydzenia gdy atak nastąpił na widoku innych, a także tzw. lęk antycypacyjny, tj. lęk przed lękiem. Jest on spowodowany strachem, że może dojść do ponownego ataku. W chwili ataku paniki chory jest wyłączony z normalnego funkcjonowania i nie jest w stanie go opanować.

Jakie są przyczyny ataku paniki?

Pomimo prowadzonych badań z zakresu neurologii i psychologii przyczyn ataków paniki nie są całkowicie jasne i nie da się z całkowitą dokładnością określić, co je powoduje i czemu występują. Nawet jeśli wiąże się je z konkretnymi zaburzeniami nerwowymi bądź psychicznymi. Nie jest rzadkością, że ataki paniki są jednorazowym doznaniem spowodowanym silnym stresem – najsilniejszy bodziec wywołujący panikę – lub wynikają z choroby. Wśród najczęstszych przyczyn ataku paniki wyróżnia się:

• długotrwały stres i sytuacje stresowe, np. w pracy lub utrata pracy, problemy z jej znalezieniem
  

  ---

• śmierć bliskiej osoby, zarówno nagła, jak i wynikająca długotrwałej choroby
  

  ---

• zaburzenia lękowe i nerwica
  

  ---

• depresja
  

  ---

• schizofrenia
  

  ---

• alkoholizm i narkomania
  

  ---

• ciąża, poronienie, poród
  

  ---

• zdiagnozowanie lub leczenie poważnej choroby, np. choroby nowotworowej
  

  ---

• opieka nad osobą ciężko chorą lub niepełnosprawną, okazująca się ponad siły
  

  ---

• zmiany w sytuacji życiowej, np. przeprowadzka, zmiana pracy
  

  ---

• rozstanie z partnerem lub partnerką, separacja bądź rozwód
  

  ---

• podróżowanie, np. atak paniki w samolocie
  

  ---

• problemy finansowe
  

  ---

Psycholodzy podkreślają również, że ataki paniki mogą być powiązane z tzw. myśleniem katastroficznym, pesymistycznym spojrzeniem na każdą sytuację, przekonaniem że zakończy się ona tragedią. Osoby myślące mogą doznać paniki nawet w sytuacjach nie zagrażających ich życiu i zdrowiu, przekonane że za chwilę doznają urazu lub nawet zginą. To powoduje niekontrolowany napad lęku.

Atak paniki – objawy

Pierwsze ataki paniki mogą być mylone z problemami z układem oddechowym bądź układem krążenia. Powiązane z paniką objawy są bowiem związane z dolegliwościami z ich strony. Podstawowe objawy ataków paniki to przyśpieszenie tętna, kołatanie serca, bóle w klatce sierściowej, drżenie całego ciała połączone z jego unieruchomieniem, spłycenie oddechu prowokujące brak dotlenienia mózgu i omdlenia, dreszcze, mdłości, a nawet wymioty i biegunkę. Ataki paniki poza objawami czysto fizycznymi, które mijają najczęściej wraz z atakiem dochodzą również objawy psychiczne. Lęk, niepokój, przekonanie o zagrożeniu, często nawet śmiertelnym i wywołującym potrzebę ucieczki to podstawowe elementy. Osoba w trakcie ataku jest w tym momencie przekonana, że jest bliska śmierci, że wszystkie jej problemy przygniatają ją, powodując destrukcję jej życia i niemożność wydostania się z trudnej sytuacji.

Nocne ataki paniki

Ataki paniki w nocy to sytuacja przerażająca dla każdego, komu się przydarzają. Jednocześnie są dowodem, że panika może pojawić się nie tylko za dnia, lecz i w stanie spoczynku. Jej objawy są identyczne, jak w typowym ataku paniki. Pojawiają się duszności, nadmierna potliwość, kołatanie serca, paniczny lęk przed kolejnym dniem, daną chwilą, jak i samym lękiem. Są częste aż u 10% osób, które prowadzą stresujący tryb życia, są przemęczone zawodowo, nie potrafią odpoczywać. Z badań wynika, że ataki paniki nocą są dla osób nimi dotkniętych bardziej dyskomfortowe, niż za dnia, gdyż w nocy wzmaga je poczucie osamotnienia oraz braku pomocy.

Ataki paniki u dzieci

Panika nie jest typowa tylko dla dorosłych. Ataki paniki u dzieci pojawiają się coraz częściej, związane są przede wszystkim z zaburzeniami lękowymi i nerwicami. U ich podstawy leżą sytuacje, z którymi dziecko nie jest w stanie sobie poradzić. Nie jest jeszcze na tyle rozwinięte emocjonalnie, aby wiedzieć jak radzić sobie z trudnościami ani też jak atak paniki uspokoić. Do sytuacji powodujących zaburzenia lękowe i panikę u dzieci, w tym u nastolatków, należą problemy w szkole, stresujące środowisko szkolne, np. prześladowanie przez rówieśników, rozwód rodziców, problemy w środowisku domowym, np. wymagający rodzice, alkoholizm w domu, poczucie odrzucenia przez grupę, lęk przed kontaktem z rówieśnikami. Dzieci w czasie ataku paniki doznają tak samo intensywnych odczuć psychicznych, jak i reakcji somatycznych, jak dorośli. Jednak mają znacznie większe trudności ze zrozumieniem, co się dzieje, dlatego atak paniki u dzieci może trwać dłużej oraz nieść ze sobą większe konsekwencje dla jego zdrowia psychicznego. Bez prawidłowego leczenia zaburzenia lękowe mogą wzmagać się, prowadząc do całkowitej izolacji dziecka oświata zewnętrznego.

Ataki paniki a depresja

Depresja jest chorobą, którą należy leczyć z pomocą specjalisty. Ma wiele objawów utrudniających normalne funkcjonowanie, jednym z nich są ataki paniki w depresji. Są one często długotrwałe i niosące ze sobą liczne konsekwencje. Przede wszystkim powodują u chorego niemożność wyjścia z domu. Panika pojawia się na myśl o kontakcie z innymi ludźmi i światem zewnętrznym, pogłębiając zaburzenia depresyjne.

Ataki paniki przy depresji potęgują zaburzenia lękowe związane ściśle z chorobą. Na myśl o nich dodatkowo separują się, obawiając się ataku wśród innych ludzi, wyczekują na atak, boją się jego nadejścia i są przerażeni w chwili paniki. Pod wpływem nawracających ataków paniki pojawiają się myśli samobójcze jako rozwiązanie problemów potęgowanych przez lęk i stres.

Ataki paniki po używkach

Z uwagi na sytuacje stresowe coraz więcej ludzi sięga po używki: alkohol, narkotyki. Mają one ukoić codzienne niepokoje, stres, ułatwić przetrwanie kolejnego dnia. Są jednak sposobami krótkotrwałymi i uzależniającymi. Lęk, który ma być łagodzony przez alkohol zawsze wraca, powodując że sięga się po więcej trunków. Gdy alkoholu lub narkotyków zabraknie nerwica nasila się, skutkując atakami paniki związanymi zarówno z sytuacją życiową, jak i brakiem substancji znieczulającej obawy. Pojawia się uzależnienie, nerwica narasta, ale coraz częściej wiąże się głównie z obawą o brak używek i brak możliwości ich zaspokojenia. Ataki paniki po marihuanie mają podobne podłoże.

Atak paniki a sposób na uspokojenie

Nie można ignorować ataków paniki, należy je opanować. Ataki paniki i jak sobie z nimi radzić nie są prostym zadaniem, wymagają pracy nad własnym organizmem. W trakcie, gdy atak trwa trzeba spróbować zminimalizować uciążliwe doznania. Przede wszystkim przypomnieć sobie, że atak nie będzie trwał w nieskończoność, nawet jeśli tak wydaje się w danej chwili. Będzie trwał dłużej lub krócej, z apogeum po około 30 minutach, ale skończy się. Gdy paniczny lęk dochodzi do apogeum, jest to także znak, że niedługo zacznie się poprawiać. Objawy somatyczne zaczną ustępować. Jest to moment, kiedy można podjąć próby przyśpieszenia uspokojenia ataku paniki. Najlepiej rozpocząć od głębokiego, powolnego oddychania, jak przy napadach złości i liczyć do dziesięciu. Tym, co może pomóc przy ataku paniki jest także obecność bliskiej osoby, zarówno fizyczną, jak i przez telefon. Często sam głos bliskiej, zaufanej osoby pozwala stopniowo wyciszyć się. Zmniejsza także poczucie osamotnienia podczas paniki. Gdy sytuacja jest szczególnie trudna i atak paniki wydaje się nie kończyć lub odnawiać, a w pobliżu jest szpital można zgłosić się o pomoc. Lekarz poda lek uspokajający ułatwiający rozluźnienie organizmu i opanowanie emocji.

Jak leczyć atak paniki?

Leczenie ataków paniki wymaga działania dwufazowego. Najważniejszym krokiem, który powinien być wykonany jako pierwszy jest zgłoszenie się do psychologa lub psychiatry. Lekarz rodzinny nie jest odpowiedni do leczenia ataków paniki, ponieważ mają one swoje źródło w lękach i nerwicach znajdujących się w głowie. Dolegliwości fizyczne są emanacją stanu psychicznego. Regularne wizyty u specjalisty pozwolą dowiedzieć się jak sobie radzić przy ataku paniki, niezależnie od tego co jest ich przyczyną, pomogą znaleźć źródło i stopniowo rozwiązać problem. Jednocześnie częścią terapii powinno być leczenie farmakologiczne, bowiem za ataki bywa odpowiedzialne również zaburzenie równowagi chemicznej w mózgu. Leki ułatwiają jej przywrócenie. Nie powinno się jednak polegać na nich jako jedynym sposobie leczenia, a bardziej zaufać terapii pozwalającej na pokonanie lęków.