Jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja – Przyczyny, objawy i leczenie
Jednym z lepiej poznanych zaburzeń odżywiania jest jadłowstręt psychiczny. Polega na odczuwaniu braku łaknienia, czego skutkiem jest zaniechanie przyjmowania posiłków. Pierwsze oznaki zaburzenia obserwowane są w okresie dojrzewania, około 14-18 roku życia. Anoreksja dotyczy około 1% populacji ogólnej. Na chwilę obecną kluczową rolę w leczeniu zaburzenia odgrywa psychoterapia, terapia rodzinna i wsparcie żywieniowe.
Kryteria jadłowstrętu psychicznego wg ICD-10 i DSM-IV
- Spadek wagi lub brak przyrostu wagi prowadzący do obniżenia masy ciała, o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu.
- Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”.
- Ocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała.
- Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne i osi przysadkowo-gonadalnej przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji. (Anoreksja nie dotyczy wyłącznie kobiet. To problem również problem mężczyzn).
- Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (łac. bulimia nervosa), czyli: A. Nawracające epizody przejadania się (co najmniej dwa razy tygodniowo w ciągu 3 miesięcy), w czasie których w krótkim okresie spożywane są duże ilości pokarmu. B. Utrzymuje się uporczywa koncentracja na jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód).
Klasyfikacja DSM-IV przedstawia podobne kryteria, ale dodatkowo uwzględniają wskaźnik BMI mniejszy lub równy 17,5 kg/m2 oraz brak miesiączki u dziewczyn/kobiet miesiączkujących stwierdzany przez trzy kolejne cykle miesiączkowe. Co istotne, w Klasyfikacji DSM-IV podkreślono jeszcze stałą obawę przed przytyciem oraz nieprawidłową samoocenę wyglądu u osoby, która ma normalną masę ciała (uważa, że jest za gruba). Ponadto według tej klasyfikacji, anoreksja może przebiegać jako typ restrykcyjny lub bulimiczno-wydalający. Typ restrykcyjny charakteryzuje się ograniczeniem przyjmowania pokarmów z następującą utratą masy ciała. Typ bulimiczno-wydalający z napadami żarłoczności, po których prowokowane są wymioty, stosowane są środki przeczyszczające lub bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne.
Przyczyny anoreksji
Przyczyny jadłowstrętu psychicznego są wieloczynnikowe. Jednoznacznie nie zostały jednak określone. Wyróżnia się czynniki:
- genetyczne (anoreksja częściej dotyczy obu bliźniaków jednojajowych niż dwujajowych; możliwość występowania mutacji wywołującej jadłowstręt),
- biologiczne (zaburzenia regulacji głodu i sytości, neuroprzekaźnictwa, zaburzenia hormonalne (nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-gonada, nadnercza, tarczyca) oraz niepełne opróżnianie żołądka,
- osobowościowe (nadmierny perfekcjonizm, wygórowane ambicje i wymagania wobec siebie, zależność emocjonalna od rodziców, brak umiejętności wyrażania swojego zdania, poczucie braku własnej skuteczności, zaburzenia obrazu siebie, lęk przed przytyciem, zaburzenia odczuwania głodu i sytości, tłumienie napięć i emocji oraz zaburzenia osobowości np. schizotypowa,
- rodzinne (sztywne relacje dziecka z rodzicami, nieprawidłowe rozwiązywanie konfliktów rodzinnych poprzez ich unikanie; wciąganie dziecka w rozwiązywanie konfliktów małżeńskich, blokowanie samodzielności dziecka, spełnianie ambicji rodziców przez dziecko, rozbudzanie nadmiernych aspiracji u dziecka, nadopiekuńczość, matka dominująca w rodzinie,
- społeczno-kulturowe: kult szczupłej sylwetki, pełnienie wielu ról społecznych, które są trudne do pogodzenia; rodziny o średnim i wyższym statusie ekonomicznym; kobiety wykonujący zawód związany z rywalizacją o atrakcyjność np. modelka, tancerka, aktorka itp.
Jadłowstręt psychiczny wyzwalają także rozmaite czynniki. Zwykle jest to okres dojrzewania, a także kolejne graniczne etapy życia. Niekorzystne są również ciągłe negatywne uwagi co do wyglądu oraz częste stosowanie restrykcyjnych diet, a ponadto wydarzenia stresujące np. urodzenie dziecka, trudności w szkole i wydarzenia traumatyczne (np. tragedia w rodzinie, przerażający wypadek).
Objawy anoreksji
Zaburzenie łączy w sobie objawy fizykalne, a także psychiczne. Do objawów fizykalnych anoreksji zaliczamy utratę masy mięśniowej i tkanki tłuszczowej, które doprowadzają do wychudzenia i wyniszczenia. Obserwuje się także spowolnienie metabolizmu, co przejawia się nietolerancją zimna, obniżeniem temperatury ciała poniżej 36ºC, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, wolną akcją serca (bradykardia i bloki), zasinieniem dłoni i stóp. Ze strony przewodu pokarmowego dominuje uczucie pełności w żołądku, zaparcia i wzdęcia, stany zapalne. U kobiet dochodzi do zaniku cyklu miesiączkowego, a u mężczyzn obserwuje się spadek zainteresowania aktywnością seksualną i impotencję, związaną z obniżeniem stężenia hormonów płciowych. Na skórze pojawia się lanugo, czyli meszek z krótkich włosów. Skóra jest sucha, łuszczy się i może być zażółcona. Obserwuje się wypadanie włosów – na głowie oraz łonowych i pod pachami. Osteoporoza i zwiększona podatność na złamania kości pojawia się w przypadku długotrwałego chorowania. W badaniach laboratoryjnych krwi występują zmiany świadczące o niedożywieniu np. niedokrwistość, leukopenia, niski poziom białka całkowitego i albumin, niedobory elektrolitowe, zaburzania gospodarki tłuszczowej itd. Warto wspomnieć, że w typie bulimiczno-wydalającym jadłowstrętu psychicznego dodatkowo stwierdza się owrzodzenia śluzówki jamy ustnej, przełyku, obrzęki ślinianek, a także zmiany próchnicze zębów z powodu częstych wymiotów.
Objawy psychiczne występujące w przypadku jadłowstrętu psychicznego dotyczą głównie nastroju i postrzegania siebie. Obserwowany jest nastrój depresyjny, określany mianem „matowego nastroju”, a także lęk przed przytyciem (częste ważenie się, obsesyjne myśli o niejedzeniu). Osoba chora ma błędne wyobrażenie na temat swojego wyglądu, niewłaściwie odbiera swoją osobę, uważa, że ma ciągle za dużo zbędnych kilogramów – mimo już bardzo szczupłej sylwetki. Ponadto obserwuje się nadmierny perfekcjonizm, który jest związany z otrzymywaniem wysokich ocen w szkole. Zaburzenie negatywnie wpływa na relacje rówieśnicze, zwłaszcza w stosunku do płci przeciwnej. Dochodzi do izolacji i ograniczenia życia towarzyskiego, a nawet zaprzeczania własnej kobiecości/męskości. Niestety, mimo tylu niekorzystnych objawów, osoba traktuje je jako stan naturalny i nie wykazuje inicjatywy do podjęcia leczenia.
Należy jednak pamiętać, że zanim zostanie postawiona diagnoza jadłowstrętu psychicznego, należy dokonać rzetelnego rozpoznania różnicowego. Trzeba przede wszystkim wykluczyć zaburzenia hormonalne np. nadczynność tarczycy, niewydolność kory nadnerczy; nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, chorobę Leśniowskiego-Crohna i inne stany zapalne przewodu pokarmowego, gruźlicę oraz depresję i schizofrenię.
Możliwości leczenia anoreksji
Leczenie powinno być prowadzone w specjalistycznych ośrodkach zajmujących się terapią zaburzeń odżywiania. W początkowym etapie należy wdrożyć zarówno psychoterapię, jak i leczenie żywieniowe i hormonalne w razie potrzeby. Zalecana jest terapia behawioralna, indywidualna i rodzinna. Kluczowe jest zmotywowanie do podjęcia leczenia oraz jego kontynuowania. Możliwe jest włączenie do terapii osób, przy których pacjent dobrze się czuje i im ufa. Jeśli zaburzenia nastroju, czy też lęki utrudniają prowadzenie terapii, wdrażane są leki przeciwdepresyjne, uspokajające lub neuroleptyki.
Jeśli ogólny stan zdrowia na to pozwala, pacjenci mogą być leczeni w trybie ambulatoryjnym. Wskazaniem do leczenia w szpitalu jest niedożywienie, wyniszczenie zagrażające, objawy kardiologiczne, zaburzenia metaboliczne, depresja, myśli samobójcze, długi czas trwania zaburzenia i oporność na leczenie. Wyzdrowienie po wdrożeniu i kontynuowaniu terapii możliwe jest u około 40-77% pacjentów. Niestety10-20% osób z anoreksją umiera z powodu wyniszczenia lub w wyniku samobójstwa.
Może to Ci się spodoba
Jak prawidłowo wykonać nebulizację?
Nebulizacja stanowi jedną z form inhalacji. Przy pomocy specjalnego aparatu (nebulizatora) podawane są leki w postaci mgiełki lub aerozolu. Prawidłowe wykonanie nebulizacji jest o tyle ważne, że wpływa na odpowiednią
Co to jest alkoholizm? Definicja alkoholizmu
Alkoholizm jest najpoważniejszą formą nadużywania alkoholu i wiąże się z niezdolnością do opanowania nawyków związanych z piciem. Powszechnie określa się go również mianem zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. Zaburzenia związane
Jakość snu, a terapia w ADHD
Sen jest nam niezbędny do regeneracji naszego organizmu i jego prawidłowego funkcjonowania. Bez odpowiedniej dawki odpoczynku bardzo szybko doczekamy się zdrowotnych konsekwencji, chociażby w postaci obniżonej odporności czy problemów ze
Skąd Polacy czerpią wiedzę na temat zdrowia, medycyny i farmacji?
Na wspólnym koncie widnieją już dwa ogólnopolskie badania, które przerodziły się w dwie kampanie społeczne, promujące zdrowie i profilaktykę prozdrowotną, podniesienie świadomości społecznej w zakresie opieki farmaceutycznej, czy wsparcie autorytetu
Kim jest Alkoholik? Jestem Alkoholikiem?
Jeśli chcesz otrzymać definicję słownikową, alkoholik to osoba, która cierpi na chorobę alkoholizmu. Jego mózg stał się uzależniony od alkoholu, aby funkcjonować, a bez picia pojawiają się objawy odstawienia. Jest
Diagnostyka padaczki- leczenie
Diagnostyka padaczki, poza szczegółowym wywiadem, obejmować może także szereg różnego rodzaju badań. Poniżej kilka słów na temat każdego z nich. Badania laboratoryjne Diagnozując padaczkę, niezbędne będzie wykonanie zarówno podstawowych, jak
Czym jest dystymia? Przyczyny, objawy i leczenie dystymii
Dystymia to przewlekła depresja o niewielkim nasileniu objawów, która u dzieci i młodzieży utrzymuje się przez co najmniej rok, u dorosłych natomiast, przez minimum dwa lata. Jest ona równoznaczna z
Zespół Tourette’a – na czym polega i jak wygląda leczenie?
Nerwowe powtarzanie tej samej czynności, niekontrolowane tiki, wulgarne przekleństwa rzucane w przestrzeń lub do konkretnej osoby. Podskakiwanie, powtarzalne grymasy, dotykanie innych osób. To jedne z najczęstszych objawów zespołu Tourette’a. Pojawiają
Kolejna walka Błachowicza – z kim powalczy Polak?
Wygrana z Aleksandarem Rakiciem mocno przybliża Jana Błachowicza do odzyskania mistrzowskiego pasa UFC w kat. półciężkiej. Na ten moment Polakowi na drodze może stanąć jednak włodarz organizacji, Dana White. Stosunki
Czym jest obniżona wrażliwość na bodźce sensoryczne?
Mówiąc o obniżonej wrażliwości na bodźce sensoryczne, warto wiedzieć, czym dokładnie jest integracja sensoryczna. Jest to zdolność do odczuwania, rozumienia i składania w całość informacji dostarczanych przez zmysły do mózgu
Mononukleoza – co to? Jakie objawy, ile trwa i jak leczyć?
Mononukleoza nazywana jest „chorobą pocałunków”. Spowodowane jest to tym, że do zakażenia dochodzi właśnie w trakcie kontaktu ze śliną osoby zakażonej, bądź też poprzez bliski kontakt z osobą chorą. Najczęściej
Monocyty – co to? Podwyższony poziom monocytów – dlaczego?
Monocyty to nasz duży sprzymierzeniec w walce o utrzymanie zdrowia organizmu. Czym są, jak powstają i co oznacza ich podwyższony poziom? Na te właśnie pytania odpowiem w dzisiejszym artykule. Co
Mefedron – co to jest i jak działa? Poznaj skutki uboczne
Mefedron w 2009 roku zaliczany był do jednego z najpopularniejszych narkotyków, które można było nabyć na terenie Wielkiej Brytanii. Pomimo tego, że w niedługim czasie pojawił się również na terenie
Jakie wady wzroku korygują soczewki kontaktowe? Jakie wybrać?
Soczewki kontaktowe korygują krótko i dalekowzroczność oraz starczowzroczność a takżę astygmatyzm. Soczewki systematycznej wymiany dostępne są w formie jednodniowej, 2-tygodniowej i miesięcznej w mocach pod plus 6 do minus 12.
Jak rozpoznać uzależnienie od alkoholu?
Poprawne rozpoznanie uzależnienia od alkoholu to pierwszy krok do leczenia alkoholizmu. Zbyt późna reakcja na patologię w rodzinie może mieć bardzo opłakane skutki. Na pierwszy etapach uzależnienia może to być
5 komentarzy
Agata
18 listopada, 14:13Marta
22 listopada, 19:42Aneta
18 grudnia, 14:13Mateusz
27 grudnia, 22:43Wiktor
30 grudnia, 20:33