Jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja – Przyczyny, objawy i leczenie
Jednym z lepiej poznanych zaburzeń odżywiania jest jadłowstręt psychiczny. Polega na odczuwaniu braku łaknienia, czego skutkiem jest zaniechanie przyjmowania posiłków. Pierwsze oznaki zaburzenia obserwowane są w okresie dojrzewania, około 14-18 roku życia. Anoreksja dotyczy około 1% populacji ogólnej. Na chwilę obecną kluczową rolę w leczeniu zaburzenia odgrywa psychoterapia, terapia rodzinna i wsparcie żywieniowe.
Kryteria jadłowstrętu psychicznego wg ICD-10 i DSM-IV
- Spadek wagi lub brak przyrostu wagi prowadzący do obniżenia masy ciała, o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu.
- Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”.
- Ocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała.
- Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne i osi przysadkowo-gonadalnej przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji. (Anoreksja nie dotyczy wyłącznie kobiet. To problem również problem mężczyzn).
- Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (łac. bulimia nervosa), czyli: A. Nawracające epizody przejadania się (co najmniej dwa razy tygodniowo w ciągu 3 miesięcy), w czasie których w krótkim okresie spożywane są duże ilości pokarmu. B. Utrzymuje się uporczywa koncentracja na jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód).
Klasyfikacja DSM-IV przedstawia podobne kryteria, ale dodatkowo uwzględniają wskaźnik BMI mniejszy lub równy 17,5 kg/m2 oraz brak miesiączki u dziewczyn/kobiet miesiączkujących stwierdzany przez trzy kolejne cykle miesiączkowe. Co istotne, w Klasyfikacji DSM-IV podkreślono jeszcze stałą obawę przed przytyciem oraz nieprawidłową samoocenę wyglądu u osoby, która ma normalną masę ciała (uważa, że jest za gruba). Ponadto według tej klasyfikacji, anoreksja może przebiegać jako typ restrykcyjny lub bulimiczno-wydalający. Typ restrykcyjny charakteryzuje się ograniczeniem przyjmowania pokarmów z następującą utratą masy ciała. Typ bulimiczno-wydalający z napadami żarłoczności, po których prowokowane są wymioty, stosowane są środki przeczyszczające lub bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne.
Przyczyny anoreksji
Przyczyny jadłowstrętu psychicznego są wieloczynnikowe. Jednoznacznie nie zostały jednak określone. Wyróżnia się czynniki:
- genetyczne (anoreksja częściej dotyczy obu bliźniaków jednojajowych niż dwujajowych; możliwość występowania mutacji wywołującej jadłowstręt),
- biologiczne (zaburzenia regulacji głodu i sytości, neuroprzekaźnictwa, zaburzenia hormonalne (nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-gonada, nadnercza, tarczyca) oraz niepełne opróżnianie żołądka,
- osobowościowe (nadmierny perfekcjonizm, wygórowane ambicje i wymagania wobec siebie, zależność emocjonalna od rodziców, brak umiejętności wyrażania swojego zdania, poczucie braku własnej skuteczności, zaburzenia obrazu siebie, lęk przed przytyciem, zaburzenia odczuwania głodu i sytości, tłumienie napięć i emocji oraz zaburzenia osobowości np. schizotypowa,
- rodzinne (sztywne relacje dziecka z rodzicami, nieprawidłowe rozwiązywanie konfliktów rodzinnych poprzez ich unikanie; wciąganie dziecka w rozwiązywanie konfliktów małżeńskich, blokowanie samodzielności dziecka, spełnianie ambicji rodziców przez dziecko, rozbudzanie nadmiernych aspiracji u dziecka, nadopiekuńczość, matka dominująca w rodzinie,
- społeczno-kulturowe: kult szczupłej sylwetki, pełnienie wielu ról społecznych, które są trudne do pogodzenia; rodziny o średnim i wyższym statusie ekonomicznym; kobiety wykonujący zawód związany z rywalizacją o atrakcyjność np. modelka, tancerka, aktorka itp.
Jadłowstręt psychiczny wyzwalają także rozmaite czynniki. Zwykle jest to okres dojrzewania, a także kolejne graniczne etapy życia. Niekorzystne są również ciągłe negatywne uwagi co do wyglądu oraz częste stosowanie restrykcyjnych diet, a ponadto wydarzenia stresujące np. urodzenie dziecka, trudności w szkole i wydarzenia traumatyczne (np. tragedia w rodzinie, przerażający wypadek).
Objawy anoreksji
Zaburzenie łączy w sobie objawy fizykalne, a także psychiczne. Do objawów fizykalnych anoreksji zaliczamy utratę masy mięśniowej i tkanki tłuszczowej, które doprowadzają do wychudzenia i wyniszczenia. Obserwuje się także spowolnienie metabolizmu, co przejawia się nietolerancją zimna, obniżeniem temperatury ciała poniżej 36ºC, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, wolną akcją serca (bradykardia i bloki), zasinieniem dłoni i stóp. Ze strony przewodu pokarmowego dominuje uczucie pełności w żołądku, zaparcia i wzdęcia, stany zapalne. U kobiet dochodzi do zaniku cyklu miesiączkowego, a u mężczyzn obserwuje się spadek zainteresowania aktywnością seksualną i impotencję, związaną z obniżeniem stężenia hormonów płciowych. Na skórze pojawia się lanugo, czyli meszek z krótkich włosów. Skóra jest sucha, łuszczy się i może być zażółcona. Obserwuje się wypadanie włosów – na głowie oraz łonowych i pod pachami. Osteoporoza i zwiększona podatność na złamania kości pojawia się w przypadku długotrwałego chorowania. W badaniach laboratoryjnych krwi występują zmiany świadczące o niedożywieniu np. niedokrwistość, leukopenia, niski poziom białka całkowitego i albumin, niedobory elektrolitowe, zaburzania gospodarki tłuszczowej itd. Warto wspomnieć, że w typie bulimiczno-wydalającym jadłowstrętu psychicznego dodatkowo stwierdza się owrzodzenia śluzówki jamy ustnej, przełyku, obrzęki ślinianek, a także zmiany próchnicze zębów z powodu częstych wymiotów.
Objawy psychiczne występujące w przypadku jadłowstrętu psychicznego dotyczą głównie nastroju i postrzegania siebie. Obserwowany jest nastrój depresyjny, określany mianem „matowego nastroju”, a także lęk przed przytyciem (częste ważenie się, obsesyjne myśli o niejedzeniu). Osoba chora ma błędne wyobrażenie na temat swojego wyglądu, niewłaściwie odbiera swoją osobę, uważa, że ma ciągle za dużo zbędnych kilogramów – mimo już bardzo szczupłej sylwetki. Ponadto obserwuje się nadmierny perfekcjonizm, który jest związany z otrzymywaniem wysokich ocen w szkole. Zaburzenie negatywnie wpływa na relacje rówieśnicze, zwłaszcza w stosunku do płci przeciwnej. Dochodzi do izolacji i ograniczenia życia towarzyskiego, a nawet zaprzeczania własnej kobiecości/męskości. Niestety, mimo tylu niekorzystnych objawów, osoba traktuje je jako stan naturalny i nie wykazuje inicjatywy do podjęcia leczenia.
Należy jednak pamiętać, że zanim zostanie postawiona diagnoza jadłowstrętu psychicznego, należy dokonać rzetelnego rozpoznania różnicowego. Trzeba przede wszystkim wykluczyć zaburzenia hormonalne np. nadczynność tarczycy, niewydolność kory nadnerczy; nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, chorobę Leśniowskiego-Crohna i inne stany zapalne przewodu pokarmowego, gruźlicę oraz depresję i schizofrenię.
Możliwości leczenia anoreksji
Leczenie powinno być prowadzone w specjalistycznych ośrodkach zajmujących się terapią zaburzeń odżywiania. W początkowym etapie należy wdrożyć zarówno psychoterapię, jak i leczenie żywieniowe i hormonalne w razie potrzeby. Zalecana jest terapia behawioralna, indywidualna i rodzinna. Kluczowe jest zmotywowanie do podjęcia leczenia oraz jego kontynuowania. Możliwe jest włączenie do terapii osób, przy których pacjent dobrze się czuje i im ufa. Jeśli zaburzenia nastroju, czy też lęki utrudniają prowadzenie terapii, wdrażane są leki przeciwdepresyjne, uspokajające lub neuroleptyki.
Jeśli ogólny stan zdrowia na to pozwala, pacjenci mogą być leczeni w trybie ambulatoryjnym. Wskazaniem do leczenia w szpitalu jest niedożywienie, wyniszczenie zagrażające, objawy kardiologiczne, zaburzenia metaboliczne, depresja, myśli samobójcze, długi czas trwania zaburzenia i oporność na leczenie. Wyzdrowienie po wdrożeniu i kontynuowaniu terapii możliwe jest u około 40-77% pacjentów. Niestety10-20% osób z anoreksją umiera z powodu wyniszczenia lub w wyniku samobójstwa.
Może to Ci się spodoba
Socjopata kto to? Socjopata, a psychopata oraz cechy socjopaty
Pojęcie socjopata dotyczy zaburzenia psychologicznego. Stosuje się je u osób, które pozornie uznawane są za uprzejme, jednak w sytuacjach stresujących pokazują swoją prawdziwą twarz. Bez najmniejszych skrupułów wykorzystują innych, by
Alternatywne sposoby leczenia nerwicy
Obok tradycyjnych metod leczenia nerwicy, psychoterapii i farmakoterapii, istnieje wiele metod alternatywnych, pomagających zredukować stres i napięcie nerwowe. Zioła Niektóre zioła wykazują skuteczne działanie przeciw nerwicy i zaburzeniom lękowym. Kozłek,
Fizjologia układu nerwowego – podstawowe informacje
Funkcjonowanie układu nerwowego jest złożonym mechanizmem kontrolującym czynności poszczególnych narządów. Jego prawidłowe działanie również jest zależne od zdrowia i prawidłowej pracy organów wewnętrznych. Dzięki poprawnie przebiegającym impulsom nerwowym, a także
Typy bezsenności
Amerykańskie Centrum Kontroli Chorób i Prewencji uznało zaburzenia snu za epidemię, która zagraża zdrowiu publicznemu. W Polsce nawet u co drugiej osoby diagnozuje się bezsenność. Ta dolegliwość polega na krótkim
Nerwica i konsekwencje jej bagatelizowania
Nerwowe reakcje na zdarzenia, które przytrafiają się nam każdego dnia bardzo często są zupełnie naturalną obroną. Trudne sytuacje wyprowadzają nas z równowagi i mamy prawo przez moment nie panować nad
Przyczyny padaczki u dzieci
Padaczka jest chorobą układu nerwowego, której cechą charakterystyczną jest występowanie napadów. Ich pojawienie się stanowi wynik nieprawidłowej komunikacji pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Gwałtowne, trudne do przewidzenia wyładowania zakłócają komunikację
Kwasy tłuszczowe Omega
W miarę wzrostu świadomości na temat zdrowego odżywiania rośnie również nasza wiedza dotycząca poszczególnych składników odżywczych. Jest ona bardzo istotna, bowiem jedynie dzięki niej wiemy, jak należy zaplanować swoją dietę.
Co to jest padaczka? Napady padaczkowe – Objawy, diagnostyka i leczenie.
Padaczka (łac. epilepsia, ang. epilepsy) to tendencja do występowania nawracających napadów. Napadem padaczkowym określamy zespół objawów neurologicznych polegający na nieprawidłowych ruchach ciała, które są efektem zrywań mięśniowych, drgawek i prężeń
Ostroga piętowa – co to jest, jak wygląda? Przyczyny i leczenie
Zaczyna się od bólu, który na samym początku występuje jedynie wtedy, gdy podnosimy coś ciężkiego. Jednak z czasem pojawia się coraz częściej, staje się coraz bardziej dotkliwy, trwa coraz dłużej.
O witaminach piękności dla zdrowia
Zdrowa dieta powinna zawierać jak najwięcej witamin. Odpowiednie odżywianie jest ważne nie tylko w ramach utrzymania prawidłowej wagi ciała i zachowania optymalnego zdrowia, ale też w kwestii posiadania doskonale prezentującej
Kiedy boli kark
Ból karku potrafi być nie tylko nieznośny, ale również zaburzyć nasze codzienne, prawidłowe funkcjonowanie. Niestety współczesny tryb pracy ma niestety negatywny wpływ na nasz układ kostny, najczęściej przez nasze zaniedbania.
Depresja jako problem zdrowotny
Depresja jest jednym z głównych problemów zdrowotnych na świecie. Szacuje się, że w 2020 roku będzie ona drugą z chorób zaraz po chorobach układu krążenia. Depresja poważnie zagraża zdrowiu, ponieważ
Czym jest anhedonia? Objawy, diagnozowanie i leczenie.
Brak odczuwania radości z wykonywania czynności, które dotychczas sprawiały nam przyjemność to bardzo niepokojący stan, który może sugerować wystąpienie problemów psychicznych takich, jak chociażby anhedonia – jeden z najbardziej charakterystycznych
Bostonka – co to jest? Jak długo zaraża i ile trwa?
Na dobre wkroczyliśmy w sezon jesienny, zatem niestety przyszedł czas na wszelkiego rodzaju infekcje, osłabienia i przeziębienia. W dzisiejszym artykule poruszając temat, powiem kilka słów o Chorobie Bostońskiej, niegdyś dość
Kiedy powinniśmy wykonać wymaz z gardła? Jak przebiega? Ile kosztuje?
Wymaz z gardła to badanie, które ma wykazać rodzaj drobnoustroju atakującego gardło. Wymaz z gardła wykonuje się, gdy infekcja gardła ma charakter nawracający lub lekarz nie może na podstawie objawów
5 komentarzy
Agata
18 listopada, 14:13Marta
22 listopada, 19:42Aneta
18 grudnia, 14:13Mateusz
27 grudnia, 22:43Wiktor
30 grudnia, 20:33