Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka

Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka

Wodogłowie (łac. hydrocephalus) to nabyte lub wrodzone gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Mechanizm wady polega na utrudnieniu odpływu płynu (wodogłowie niekomunikujące), bądź zaburzeniu jego wchłaniania w układzie komorowym mózgu (wodogłowie komunikujące). Niekiedy dochodzi także do nadprodukcji płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Wodogłowiu towarzyszą zwłaszcza objawy wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Aktualnie możliwe jest leczenie wodogłowia poprzez implantacje układu zastawkowego odprowadzającego płyn mózgowo-rdzeniowy z komory mózgu do jamy brzusznej.

Epidemiologia i przyczyny wodogłowia

Wodogłowie u dzieci występuje z częstością 88 : 100 000; u dorosłych 11: 100 000, natomiast u osób starszych częściej, bo u około 175 : 100 000.

Wodogłowie komunikujące jest związane z wadami wrodzonymi ośrodkowego układu nerwowego, które obejmują zwężenie wodociągu mózgu i niedrożność odpływu otworów komory czwartej, a ponadto zespoły genetyczne, jak: zespół Dandy-Walkera i zespół Arnolda-Chiariego. Towarzyszy także malformacjom naczyniowym, nowotworom tylnej jamy czaszki, urazom czaszkowo-mózgowym i dokomorowym krwawieniom u wcześniaków.

Wodogłowie niekomunikujące może wystąpić przy krwawieniach podpajęczynówkowych, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, torbieli podpajęczynówkowej, naciekach białaczkowych lub chłoniakowych na opony mózgowe, jak również na skutek infekcji pojawiających się u matki podczas ciąży.

Wodogłowie wrodzone powstaje w przebiegu wad wrodzonych rozwijających się już w okresie płodowym, np. zespół Arnolda-Chiariego lub rozszczepy kręgosłupa. Wodogłowie nabyte, jak nazwa wskazuje, jest skutkiem czegoś co nastąpiło, czyli np. krwotoku, urazu, zakażenia.

Objawy wodogłowia

Objawy wodogłowia różnią się od siebie w poszczególnych grupach wiekowych, co ma związek z rozwojem pacjenta. W okresie noworodkowo-niemowlęcym obserwuje się objawy nadciśnienia wewnątrzczaszkowego, które jest wynikiem pojawienia się ucisku na mózg przez powiększone, wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, komory mózgu. Zaliczamy do nich:

  • poduszkowate uwypuklenie ciemiączek i rozejście się szwów czaszkowych z powodu zwiększenia obwodu głowy (głowa jest nieproporcjonalnie duża, duże czoło),

  • objaw Macewena – podczas opukiwania czaszki słyszalny odgłos podobny do opukiwania „pękniętego garnka”,

  • objaw „zachodzącego słońca” – zwrócenie gałek ocznych do dołu, w ten sposób, że tęczówka oka w stosunku do powieki dolnej, układa się jak zachodzące słońce do horyzontu; tęczówka może całkowicie „zajść” za powiekę dolną; źrenice z leniwą reakcją na światło,

  • wysokotonowy płacz, niepokój ruchowy, rozdrażnienie i nadmierna senność, zmienny poziom świadomości,

  • zmiana nawyków związanych z karmieniem, np. zmiana pór karmienia,

  • uwydatnienie żył na głowie wzmagające się podczas płaczu, kaszlu, parcia lub krzyku; skóra na głowie staje się cienka, delikatna, błyszcząca i podatna na uszkodzenia,

  • nieprawidłowe odruchy niemowlęce.

U dzieci starszych obecne są  głównie objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego (ICP), gdyż szwy czaszkowe uległy skostnieniu, a ciemiączka uległy naturalnemu zamknięciu – co uniemożliwia powiększanie się głowy w miarę przybywania płynu mózgowo-rdzeniowego. Niepokojącymi objawami są wówczas:

  • wyraźna zmiana zachowania, osobowości, trudności w nauce,

  • ból głowy ustępujący po wymiotach, nasilający się po obudzeniu, w pozycji leżącej,

  • nudności i chlustające wymioty,

  • podwójne lub zamazane, niewyraźne widzenie,

  • brak łaknienia i spadek masy ciała,

  • apatia, brak aktywności, trudność w wykonywaniu prostych poleceń, zaburzenia psychiczne i świadomości,

  • napady drgawkowe.

Warto podkreślić, że wczesne objawy wzrostu ciśnienia śródczaszkowego mogą być trudne do zaobserwowania lub też zbagatelizowane, gdyż są to normalne, codzienne objawy zmęczenia, drażliwość, spadek formy, problemy w szkole, bezsilność – nierzadko mylona z lenistwem. Natomiast późne objawy wzmożonego ICP są zagrożeniem życia, a stanowią je zaburzenia świadomości np. splątanie, letarg, nadmierna senność, czy nawet śpiączka. Pojawia się obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, zez, ataksja – niezborność ruchowa oraz trudności z wykonaniem reakcji ruchowej na polecenie słowne.

Objawy wodogłowia

Istnieje też postać wodogłowia niekomunikującego, w którym stwierdza się normalny poziom ICP. Jest to zespół Hakima – wodogłowie normotensyjne. Występuje po urazach głowy i najprawdopodobniej polega na zaburzeniu wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego. Objawy towarzyszące zespołowi Hakima to m.in.: demencja, trudności w poruszaniu się i nietrzymanie moczu.

Diagnostyka wodogłowia

Wodogłowie może zostać rozpoznane w okresie prenatalnym, podczas badania USG, około 14. tygodnia życia płodowego. U dzieci urodzonych wykonuje się USG przezciemiączkowe. Pozostałe metody obrazowania to: rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa głowy. Niekiedy potrzebne jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz pomiar ciśnienia w komorach mózgu i kanale kręgowym.

W celu odróżnienia wodogłowia komunikującego od niekomunikującego wykonuje się cysterografię. Stwierdzenie malformacji naczyniowych możliwe jest podczas arteriografii, która polega na podaniu środka kontrastującego do naczyń krwionośnych, co je „bardziej uwidacznia” w badaniach obrazowych.

U dzieci starszych możliwe jest przeprowadzenie testów psychologicznych, które określają funkcjonowanie poznawcze i ewentualne ubytki.

Leczenie wodogłowia

Postępowanie lecznicze uzależnione jest od wady podstawowej i towarzyszących. Najskuteczniejszą metodą leczenia wodogłowia jest chirurgiczna implantacja układów zastawkowych, których zadaniem jest poprawa odpływu płynu mózgowo-rdzeniowego z komór mózgu, a przez to obniżenie ICP oraz zminimalizowanie ryzyka uszkodzenia układu nerwowego.
Najczęściej wykorzystywanym układem zastawkowym jest zastawka komorowo-otrzewnowa. Implantowana jest w przypadku wodogłowia niekomunikującego. Specjalny dren odprowadza płyn mózgowo-rdzeniowy z komory mózgu do jamy brzusznej. Ma postać dwóch przewodów połączonych zastawką, która zapobiega cofaniu się płynu z powrotem. Część proksymalna drenu umieszczana jest w komorze bocznej mózgu przez neurochirurga. Natomiast dren dystalny wprowadzany jest do otrzewnej – najczęściej przez chirurga. Biegnie on pod skórą i jest wyczuwalny dotykiem. Założenie takiej zastawki trwa około godzinę. Dziecko wówczas jest znieczulone ogólnie. Po wszczepieniu zastawki pacjent zostaje objęty dożywotnią opieką w poradni neurochirurgicznej. W przypadku wodogłowia niekomunikującego wykonywana jest także endoskopowa wentrikulocysternostomia, polegająca na wykonaniu specjalnego „obejścia” z komory trzeciej mózgu do przestrzeni podpajęczynówkowej.

Leczenie wodogłowia

Bardzo rzadko dochodzi do powikłań po implantacji zastawki. Główne z nich to: niesprawność układu, zakażenia, a także wystąpienie krwiaka podtwardówkowego, zapalenia otrzewnej, ropni wewnątrzbrzusznych, perforacji narządów, niedrożności jelit, przepukliny. Do objawów niesprawności układu zaliczamy przede wszystkim oznaki wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, dlatego też dziecko i jego rodzice powinni zostać w tym aspekcie wyedukowani.

Poprzedni Bulimia – żarłoczność psychiczna. Przyczyny, objawy i leczenie
Następny Nerwica serca – przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie

Może to Ci się spodoba

Leukocyty w moczu – Co to, jakie badania i jak leczyć?

Leukocyty potocznie zwane białymi krwinkami pełnią bardzo ważną funkcję w układzie odpornościowym, ponieważ chronią przed drobnoustrojami. W sytuacji, gdy w ciele znajduje się ich zbyt mała liczba, pojawiają się różne

Choroby od A do Z 2 komentarze

Ataksja, czyli niezborność ruchowa – Przyczyny, objawy i leczenie

Ataksja jest zaburzeniem ruchowym, które polega na występowaniu trudności w płynnym wykonywaniu ruchów ciała, przy zachowanej sile mięśniowej. Zaburzeniu ulega koordynacja pracy mięśni, czyli właściwego współdziałania określonych grup mięśniowych, co

Choroby od A do Z 0 Komentarz

Co to jest alkoholizm? Definicja alkoholizmu

Alkoholizm jest najpoważniejszą formą nadużywania alkoholu i wiąże się z niezdolnością do opanowania nawyków związanych z piciem. Powszechnie określa się go również mianem zaburzeń związanych z używaniem alkoholu. Zaburzenia związane

Zdrowie 1 Komentarz

Galaktozemia – zaburzenie metabolizowania cukru mlecznego

Galaktozemia jest wrodzonym zaburzeniem metabolicznym, które polega na braku zdolności organizmu do przetwarzania cukru mlecznego, czyli galaktozy. Choroba występuje rzadko, a jej objawy są widoczne już we wczesnym okresie życia,

Choroby od A do Z 2 komentarze

Nadczynność tarczycy – co to jest, objawy, badania i leczenie

W dzisiejszych czasach choroby tarczycy są niezwykle powszechne. Dotykają one przede wszystkim kobiet. Mają wiele przyczyn i skutków, często nakładających się na siebie. Warto więc wiedzieć, jakie środki prewencyjne podjąć,

Choroby od A do Z 2 komentarze

Bostonka – co to jest? Jak długo zaraża i ile trwa?

Na dobre wkroczyliśmy w sezon jesienny, zatem niestety przyszedł czas na wszelkiego rodzaju infekcje, osłabienia i przeziębienia. W dzisiejszym artykule poruszając temat, powiem kilka słów o Chorobie Bostońskiej, niegdyś dość

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Sepsa – Czym jest i dlaczego jest tak groźna dla ludzkiego organizmu?

Czym tak naprawdę jest sepsa i dlaczego jest tak groźna dla ludzkiego organizmu? Jak prawidłowo ją rozpoznać? Dlaczego wciąż jest tak powszechna, mimo, że w dzisiejszych czasach posiadamy ogromną wiedzę

Kim jest Alkoholik? Jestem Alkoholikiem?

Jeśli chcesz otrzymać definicję słownikową, alkoholik to osoba, która cierpi na chorobę alkoholizmu. Jego mózg stał się uzależniony od alkoholu, aby funkcjonować, a bez picia pojawiają się objawy odstawienia. Jest

Choroby od A do Z 2 komentarze

Czym są parasomnie?

Zaburzenia snu u dzieci podzielić można na trzy główne typy – parasomnie, dyssomnie oraz zaburzenia medyczno – psychiatryczne. W poniższym tekście skupimy się na pierwszym z nich. Główne objawy parasomni

Choroby od A do Z 4 komentarze

Fenyloketonuria – Objawy, leczenie i dieta

Fenyloketonuria (oligofrenia fenylopirogronowa, hiperfenyloalaninemia) to jedna z lepiej poznanych wrodzonych chorób metabolicznych, dziedziczona autosomalne recesywnie. Jest spowodowana mutacją genu PAH, której skutkiem jest brak wytwarzania enzymu odpowiedzialnego za przekształcanie fenyloalaniny

Zdrowe Oleje 5 komentarzy

Olej z czarnuszki na choroby autoimmunologiczne

Często walczymy z różnymi chorobami. Jesteśmy bombardowani z różnych stron lekarstwami na wszystko. Na świecie znajdzie się naprawdę wielu ludzi, którzy mają problemy z chorobami autoimmunologicznymi, które bardzo mocno uprzykrzają

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Odra – co to? Objawy, czy i jak długo zaraża? Leczenie

Z odrą już prawie nie spotykamy się w Polsce, dzięki wprowadzonej szczepionce MMR, działającej przeciwko trzem chorobom wieku dziecięcego- śwince, różyczce i odrze właśnie. Szczepionkę tą podaje się dzieciom między

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Zapalenie stawów – jak sobie z nim radzić?

Zapalenia stawów utrudniają poruszanie się, przez co znacząco obniżają jakość życia chorego. Obok osteoartrozy, są jedną z najczęstszych chorób będącą przyczyną niepełnosprawności i kalectwa. Istnieją różnorodne odmiany zapaleń stawów, które

Choroby od A do Z 3 komentarze

Objawy, rozpoznanie i leczenie anginy u dzieci – poradnik

Angina jest chorobą, którą wywoływać mogą zarówno wirusy, jak i bakterie. Do typowych jej objawów zalicza się gorączkę, uczucie osłabienia i ból gardła. Anginę wywołują między innymi rynowirusy i wirus

Zdrowie 2 komentarze

Trzustka – gdzie jest? Objawy zapalenia, jak boli i leczenie trzustki.

Trzustka to bardzo ważny organ gruczołowy w ciele człowieka. Pełni głownie funkcję wydzielniczą, produkując hormony regulujące gospodarkę cukrową organizmu oraz enzymy trawienne, które dostarczane są do jelita cienkiego. Zbudowana jest

1 Komentarz

  1. Renatka
    03 grudnia, 13:13 Odpowiedz
    Ciężkie życie takich dzieci i ich rodzin. Poświęcanie się każdego dnia o każdą minutę życia...

Zostaw odpowiedź