Mózgowe porażenie dziecięce
Mózgowym porażeniem dziecięcym (łac. paralysis cerebralis infantum, PCI, choroba Little’a, MPD) nazywamy zespół zaburzeń neurologicznych, który wynika z uszkodzenia mózgu w okresie prenatalnym, okołoporodowym lub pourodzeniowym. Jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności u dzieci i występuje u około 2 dzieci na 1000 żywych urodzeń. Uszkodzenie mózgu w MPD jest niepostępujące, co oznacza, że nie będzie ulegać progresji, ani też się zmniejszać w miarę upływu czasu. Obraz kliniczny jest różnorodny – od łagodnego, po ciężki.
Etiologia MPD
W zależności od chwili uszkodzenia mózgu, przyczyny choroby możemy podzielić na: prenatalne (20% przypadków MPD), okołoporodowe (60%) i obserwowane w okresie noworodkowym (20%). Do przyczyn prenatalnych zaliczamy m.in. niedokrwienie mózgu z powodu niedrożności naczyń krwionośnych, zaburzenia rozwojowe i genetyczne oraz infekcje wewnątrzmaciczne (np. toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia i inne choroby zakaźne), zatrucia ciążowe, konflikt serologiczny, stosowanie używek przez matkę, przyjmowanie niektórych leków podczas ciąży, ciąże mnogie, a także ekspozycję ciężarnej na chemikalia i szkodliwe czynniki fizyczne np. promieniowanie rentgenowskie.
Ryzyko wystąpienia MPD w okresie okołoporodowym rośnie w przypadku: wcześniactwa, krwawienia wewnątrzczaszkowego i hiperbilirubinemii u noworodka, niedotlenienia, urazów i infekcji okołoporodowych, a także nieprawidłowego przebiegu porodu (np. powikłania w wyniku krwotoków, anomalie łożyska, „szybki uliczny poród”, błędy jatrogenne) oraz zastosowania znieczulenia ogólnego u ciężarnej.
Porażenie mózgowe w okresie poporodowym może wystąpić na skutek neuroinfekcji, zakażeń bakteryjnych lub wirusowych, zatorów i zakrzepów w naczyniach mózgowych, wylewów śródczaszkowych, toksycznego działania leków i zaburzeń metabolicznych u dziecka. Ponadto bywa skutkiem niedożywienia, zamartwicy, encefalopatii, wodogłowia, przytopienia, urazów mechanicznych podczas wypadków lub u dziecka maltretowanego. Czasem do MPD dochodzi bez uchwytnej przyczyny.
Postacie MPD
- spastyczne porażenie mózgowe,charakteryzujące się wzmożonym napięciem mięśniowym:
- połowicze, czyli hemiplegia– porażone są kończyny po jednej stronie ciała,
- dwukończynowe, zwanediplegią – wszystkie kończyny są porażone, ze znaczącą przewagą kończyn dolnych, ale czynność rąk może pozostać względnie normalna,
- czterokończynowe, określane jako tetra – lub quadriplegia– wszystkie kończyny są porażone w znacznym stopniu; często współistnieją napady drgawkowe i niepełnosprawność umysłowa;
- atetotyczno-hipotoniczne porażenie mózgowe– przebiegające z obniżeniem napięcia mięśni kończyn i tułowia; następnie pojawiają się ruchy nieskoordynowane, drżenia zamiarowe oraz „ataktyczny” chód (niepewny, chwiejny);
- dyskinetyczne porażenie mózgowe– napięcie mięśniowe jest zmienne, co manifestuje się ruchami mimowolnymi, które wyciszają się podczas snu, a nasilają się w trakcie aktywności fizycznej i silnego stresu (np. ruchy robakopodobne, dyskinetyczne, zaburzenia mowy i ślinienie się, dystonie);
- postać mieszana porażenia mózgowego– stanowi około 10% wszystkich przypadków MPD, a jego objawy to połączenie kilku różnych postaci choroby.
Objawy MPD
Porażenie mózgowe może czasem zostać rozpoznane dużo później niż w okresie noworodkowo-niemowlęcym. Zaburzenia mogą być niezauważalne i dopiero w miarę postępu lub braku postępu rozwoju zostaną zaobserwowane. Do objawów mogących sugerować rozpoznanie mózgowego porażenia dziecięcego zaliczamy:
- nieprawidłowe napięcie mięśniowe w obrębie kończyn (wzmożone lub osłabione),
- nieprawidłową postawę tułowia widoczną już w okresie niemowlęcym,
- opóźnienie rozwoju psycho-ruchowego np. brak unoszenia główki, brak zdolności raczkowania, chód na palcach, scyzorykowe ułożenie nóżek.
- spowolniony przyrost obwodu głowy lub małogłowie,
- wynikające z zaburzeń napięcia mięśniowego problemy z karmieniem i przyjmowaniem pokarmu (zaburzone ssanie, ulewanie i wymioty),
- przetrwałe lub zaburzone odruchy noworodkowo-niemowlęce.
Do objawów dodatkowych zaliczamy trudności w nauce, napady drgawkowe, osłabienie wzroku i słuchu, zaburzenia mowy, problemy z zachowaniem, nadpobudliwość oraz zaburzenia czucia. Dolegliwości stanowiące zarazem powikłania porażenia mózgowego to: przykurcze stawowe, podwichnięcie bioder i skolioza.
Diagnostyka MPD
Ciężkie porażenie mózgowe można zdiagnozować niedługo po urodzeniu. W innych przypadkach objawy mogą być słabo wyrażone, przez co trudniej będzie postawić właściwe rozpoznanie. Dziecko wymaga konsultacji z doświadczonym pediatrą i neurologiem dziecięcym. Początkowo zbierany jest szczegółowy wywiad dotyczący przebiegu ciąży, porodu i okresu noworodkowo-niemowlęcego.
Neurolog dokonuje oceny stopnia rozwoju dziecka i rzetelnego badania neurologicznego, z uwzględnieniem reakcji na określone bodźce. Przeprowadza się również badania krwi mające na celu wykrycie lub wykluczenie zaburzeń metabolicznych, niedoczynności tarczycy, hipoglikemii okołoporodowej, hiperbilirubienemii, nieprawidłowości przemiany aminokwasów oraz kwasów organicznych.
Zleca także badania neurofizjologiczne, jak elektroencefalogram, czy elektromiografia oraz badania obrazowe mózgu, np. tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny, który pozwala na zidentyfikowanie przyczyny MPD. W razie potrzeby wykonywane są również biopsje mięśni czy nerwów.
W procesie diagnostycznym istotna może okazać się konsultacja genetyczne, analiza chromosomów oraz diagnostyka w kierunku chorób o podobnym przebiegu np. dystrofia Duschenne’a lub naprzemienna hemiplegia dziecięca.
Możliwości leczenia
Nie ma przyczynowego leczenia mózgowego porażenia dziecięcego, co jednak nie przekreśla możliwości względnie normalnego funkcjonowania dziecka, a później dorosłego. Dobór terapii zależy od stopnia nasilenia objawów oraz niepełnosprawności intelektualnej. Proponowane są metody wspierające i podtrzymujące zdrowie. Kluczowe znaczenie ma łagodzenie dyskomfortu związanego z zaburzeniami napięcia mięśniowego. Istotna jest indywidualnie dobrana rehabilitacja ruchowa.
Leczenie pacjenta powinno być całościowe i wymaga zaangażowania ze strony wielu specjalistów, w tym: pediatry, neurologa dziecięcego, ortopedy, rehabilitanta, logopedy, psychologa, pedagoga specjalnego, terapeuty zajęciowego, pielęgniarki opieki długoterminowej oraz wolontariuszy.
W przypadku padaczki stosowane są klasyczne leki przeciwdrgawkowe. Jeśli padaczka wykazuje lekooporność konieczne jest stosowanie kilku leków lub też diety ketogennej, czy preparatów z olejem CBD. Pobudzenie ruchowe można złagodzić lekami uspokajającymi. Spastyczność i związany z tym dyskomfort wymaga fachowego postępowania przeciwbólowego (leki przeciwbólowe i rozkurczowe). Nie wolno zapominać, że czynniki takie jak zimno, stres, niewygodna pozycja oraz ból – nasilają spastyczność, zatem należy im przeciwdziałać.
Duże znaczenie ma zapobieganie powikłaniom długotrwałego unieruchomienia i ograniczenia samodzielności. Do powikłań tych zalicza się przykurcze, zapalenie płuc, odleżyny, odparzenia, obniżenie nastroju, ból mięśni i wyniszczenie. Istnieje możliwość operacyjnego leczenia przykurczów oraz z wykorzystaniem toksyny botulinowej. Można stosować sprzęt ortopedyczny (łuski, ortezy), dobrany przez lekarza lub fizjoterapeutę. Wózki dla dzieci powinny być wygodne i stabilne. Nie mogą pogłębiać dyskomfortu związanego z ułożeniem ciała. Jeśli u dzieci występują zaburzenia chodu, należy chronić je przed urazami zakładając ochraniacze na stawy i specjalny kask na głowę. Ponadto trzeba zadbać o zniwelowanie progów i dywaników w domu, a także zamontować dodatkowe uchwyty.
Jeśli występują trudności w karmieniu, warto skorzystać z poradni żywieniowej. Mózgowe porażenie dziecięce poprzez zmienne napięcie mięśniowe zwiększa zapotrzebowanie kaloryczne u dziecka. Aby zapobiegać wychudzeniu i wyniszczeniu organizmu, konieczne jest zastosowanie odpowiedniego wsparcia żywieniowego (specjalne odżywki). Pacjent może wymagać terapii karmienia lub okresowego założenia sondy dożołądkowej lub gastrostomii.
Sposób rehabilitacji ruchowej dobiera się w zależności od rodzaju MPD i jest modyfikowany w oparciu o aktualny stan pacjenta. Do najczęściej stosowanych metod terapii zalicza się: NDT Bobath, Petö, Domana, Vojty i skafandra kosmicznego. Nie wolno doprowadzać do przetrenowania dziecka. Pozytywne skutki rehabilitacji nie będą widoczne od razu. Obserwowane są po dłuższym czasie systematycznego stosowania.
U dzieci z niepełnosprawnością intelektualną zaleca się wczesną interwencję terapeutyczną, w tym nauczanie specjalne, integrację sensoryczną, terapię zajęciową i inne. Warto też korzystać z ośrodków dziennych oraz turnusów rehabilitacyjnych.
Może to Ci się spodoba
Jak ułatwić codzienność dziecku z ADHD
Co zrobić, by ułatwić codzienność dziecku z ADHD? Dzieci z ADHD cierpią przede wszystkim na nadpobudliwość i problemy z koncentracją. Z tego powodu warto zadbać o to, by w ich
Kołdry obciążeniowe w terapii mózgowego porażenia dziecięcego
Niektóre uszkodzenia powstałe w wyniku mózgowego porażenia dziecięcego są nieodwracalne. Pozostałe można łagodzić za pomocą terapii, stymulującej psychofizyczny rozwój dziecka. Jej skutecznym wsparciem jest kołdra obciążeniowa. Mózgowe porażenie dziecięce trudno
Ząbkowanie latem – jak wspierać maleństwo podczas upałów
Wyrzynanie się pierwszych ząbków to trudny okres dla całej rodziny. Dziecko ma opuchnięte dziąsła, gorączkuje i wyraźnie cierpi. Objawy te dają się we znaki szczególnie latem, kiedy upały jeszcze bardziej
Dlaczego chłopcy częściej cierpią na autyzm?
Jak pokazują badania, niski poziom estrogenu może być odpowiedzialny za podwyższone ryzyko zachorowania na zaburzenia ze spektrum autyzmu pośród chłopców. Naukowcy z amerykańskiego Uniwersytetu Georgia Regents, udowodnili, iż osoby autystyczne
Stosowanie konopnych olejków CBD w ciąży
Kiedy kobieta zachodzi w ciążę, wszystko, z czym się styka, może potencjalnie wpłynąć na jej płód. Podczas gdy istnieje kilka korzystnych produktów, które mogą przyjmować kobiety, takich jak witaminy prenatalne,
Olej rzepakowy dla niemowląt – Rola tłuszczy w diecie niemowlęcia
Prawidłowe żywienie niemowląt ma ogromne znaczenie dla ich prawidłowego rozwoju. Często jednak zdarza się, że rodzice nie wiedzą, jakie produkty warto podawać dzieciom z korzyścią dla ich zdrowia. Szczególnie jeśli
Jak radzić sobie z napadami złości u dzieci?
To prawda, że napady złości u dzieci potrafią wprawić rodziców w wielkie zakłopotanie, a nawet wstyd, jeśli atak agresji nastąpi w miejscu publicznym. W tym wypadku przydałoby się jakieś natychmiastowo
Najpopularniejsze terapie dla dzieci z Zespołem Downa
Dzieci dotknięte zespołem downa zmagają się z upośledzeniem zarówno fizycznym, jak i psychicznym o różnym stopniu. Opieka nad nimi wymaga zarówno odpowiedniej wiedzy, jak i z czasem także doświadczenia, które
Osłona ucha, nosa i gardła – przygotowania do przedszkola czas zacząć!
Trwają zapisy do przedszkoli i żłobków. To ważny czas, w którym rodzice starają się zapewnić, aby ich pociecha trafiła do starannie wybranego miejsca i najbardziej przyjaznego środowiska. Jednak nie wszyscy
Nerwica w trakcie ciąży
Nerwica to zaburzenie nieobce wielu przyszłym mamom. Ich lęki mogą dotyczyć między innymi tego, czy dobrze sprawdzą się w nowej roli i czy ich pociecha urodzi się zdrowa. Dla wielu
Przyczyny, objawy i leczenie pieluszkowego zapalenia skóry
Pieluszkowe zapalenie skóry jest popularną dolegliwością dotykającą małe dzieci. Jej pojawianie się wiąże się z faktem, że delikatna skóra malucha jest nieustannie narażona na kontakt z czynnikami drażniącymi zawartymi w
Zespół Downa – jak wyposażyć sypialnię malca
Aranżacja sypialni dla naszej pociechy to zawsze ogromna radość zarówno dla niej samej, jak i rodziców. Wybieranie słodkich poduszek, funkcjonalnych mebli czy kolorowych dodatków przeważnie opiera się na guście dorosłych
Zespół Retta – przyczyny, objawy i leczenie
Nieprawidłowy przebieg rozwoju psycho-ruchowego u dziecka jest charakterystyczny dla różnych zaburzeń chromosomalnych i chorób genetycznych. Pojawienie się niepokojących zmian w zachowaniu dziecka skłania rodziców do poszukiwania przyczyn tego stanu. Wystąpienie
Twoje dziecko ma katar? Sprawdź, jak z nim walczyć!
Katar powszechnie występuje zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Najmłodsi są jednak bardziej narażeni na tę nieprzyjemną dolegliwość. Przyczyny kataru to zazwyczaj przeziębienie, infekcje bakteryjne i wirusowe górnych dróg
Badania prenatalne w diagnostyce zespołu Downa
Zespół Downa jest jednym z najcięższych uszkodzeń płodu. W związku z tym, niezbędne jest wykonywanie w ciąży badań prenatalnych mających na celu między innymi wykrycie tego zaburzenia. Pierwszy etap stanowią
2 komentarze
Empatyczna-0
17 listopada, 20:01Emil
08 grudnia, 21:39