Jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja – Przyczyny, objawy i leczenie

Jadłowstręt psychiczny, czyli anoreksja – Przyczyny, objawy i leczenie

Jednym z lepiej poznanych zaburzeń odżywiania jest jadłowstręt psychiczny. Polega na odczuwaniu braku łaknienia, czego skutkiem jest zaniechanie przyjmowania posiłków. Pierwsze oznaki zaburzenia obserwowane są w okresie dojrzewania, około 14-18 roku życia. Anoreksja dotyczy około 1% populacji ogólnej. Na chwilę obecną kluczową rolę w leczeniu zaburzenia odgrywa psychoterapia, terapia rodzinna i wsparcie żywieniowe.

Kryteria jadłowstrętu psychicznego wg ICD-10 i DSM-IV

  1. Spadek wagi lub brak przyrostu wagi prowadzący do obniżenia masy ciała, o co najmniej 15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej stosownie do wieku i wzrostu.

  2. Spadek wagi jest narzucony samemu sobie przez unikanie „tuczącego pożywienia”.

  3. Ocenianie siebie jako osoby otyłej oraz zaburzający strach przed przytyciem, co prowadzi do narzucenia samemu sobie niskiego progu masy ciała.

  4. Obejmujące wiele układów zaburzenia endokrynne i osi przysadkowo-gonadalnej przejawiają się u kobiet zanikiem miesiączkowania, a u mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji. (Anoreksja nie dotyczy wyłącznie kobiet. To problem również problem mężczyzn).

  5. Zaburzenie nie spełnia kryteriów A i B dla żarłoczności psychicznej (łac. bulimia nervosa), czyli: A. Nawracające epizody przejadania się (co najmniej dwa razy tygodniowo w ciągu 3 miesięcy), w czasie których w krótkim okresie spożywane są duże ilości pokarmu. B. Utrzymuje się uporczywa koncentracja na jedzeniu i silne pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia (głód).

Klasyfikacja DSM-IV przedstawia podobne kryteria, ale dodatkowo uwzględniają wskaźnik BMI mniejszy lub równy 17,5 kg/m2 oraz brak miesiączki u dziewczyn/kobiet miesiączkujących stwierdzany przez trzy kolejne cykle miesiączkowe. Co istotne, w Klasyfikacji DSM-IV podkreślono jeszcze stałą obawę przed przytyciem oraz nieprawidłową samoocenę wyglądu u osoby, która ma normalną masę ciała (uważa, że jest za gruba). Ponadto według tej klasyfikacji, anoreksja może przebiegać jako typ restrykcyjny lub bulimiczno-wydalający. Typ restrykcyjny charakteryzuje się ograniczeniem przyjmowania pokarmów z następującą utratą masy ciała. Typ bulimiczno-wydalający z napadami żarłoczności, po których prowokowane są wymioty, stosowane są środki przeczyszczające lub bardzo intensywne ćwiczenia fizyczne.
Przyczyny anoreksji

Przyczyny anoreksji

Przyczyny jadłowstrętu psychicznego są wieloczynnikowe. Jednoznacznie nie zostały jednak określone. Wyróżnia się czynniki:

  • genetyczne (anoreksja częściej dotyczy obu bliźniaków jednojajowych niż dwujajowych; możliwość występowania mutacji wywołującej jadłowstręt),

  • biologiczne (zaburzenia regulacji głodu i sytości, neuroprzekaźnictwa, zaburzenia hormonalne (nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-gonada, nadnercza, tarczyca) oraz niepełne opróżnianie żołądka,

  • osobowościowe (nadmierny perfekcjonizm, wygórowane ambicje i wymagania wobec siebie, zależność emocjonalna od rodziców, brak umiejętności wyrażania swojego zdania, poczucie braku własnej skuteczności, zaburzenia obrazu siebie, lęk przed przytyciem, zaburzenia odczuwania głodu i sytości, tłumienie napięć i emocji oraz zaburzenia osobowości np. schizotypowa,

  • rodzinne (sztywne relacje dziecka z rodzicami, nieprawidłowe rozwiązywanie konfliktów rodzinnych poprzez ich unikanie; wciąganie dziecka w rozwiązywanie konfliktów małżeńskich, blokowanie samodzielności dziecka, spełnianie ambicji rodziców przez dziecko, rozbudzanie nadmiernych aspiracji u dziecka, nadopiekuńczość, matka dominująca w rodzinie,

  • społeczno-kulturowe: kult szczupłej sylwetki, pełnienie wielu ról społecznych, które są trudne do pogodzenia; rodziny o średnim i wyższym statusie ekonomicznym; kobiety wykonujący zawód związany z rywalizacją o atrakcyjność np. modelka, tancerka, aktorka itp.

Jadłowstręt psychiczny wyzwalają także rozmaite czynniki. Zwykle jest to okres dojrzewania, a także kolejne graniczne etapy życia. Niekorzystne są również ciągłe negatywne uwagi co do wyglądu oraz częste stosowanie restrykcyjnych diet, a ponadto wydarzenia stresujące np. urodzenie dziecka, trudności w szkole i wydarzenia traumatyczne (np. tragedia w rodzinie, przerażający wypadek).

Objawy anoreksji

Zaburzenie łączy w sobie objawy fizykalne, a także psychiczne. Do objawów fizykalnych anoreksji zaliczamy utratę masy mięśniowej i tkanki tłuszczowej, które doprowadzają do wychudzenia i wyniszczenia. Obserwuje się także spowolnienie metabolizmu, co przejawia się nietolerancją zimna, obniżeniem temperatury ciała poniżej 36ºC, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, wolną akcją serca (bradykardia i bloki), zasinieniem dłoni i stóp. Ze strony przewodu pokarmowego dominuje uczucie pełności w żołądku, zaparcia i wzdęcia, stany zapalne.  U kobiet dochodzi do zaniku cyklu miesiączkowego, a u mężczyzn obserwuje się spadek zainteresowania aktywnością seksualną i impotencję, związaną z obniżeniem stężenia hormonów płciowych. Na skórze pojawia się lanugo, czyli meszek z krótkich włosów. Skóra jest sucha, łuszczy się i może być zażółcona. Obserwuje się wypadanie włosów – na głowie oraz łonowych i pod pachami. Osteoporoza i zwiększona podatność na złamania kości pojawia się w przypadku długotrwałego chorowania. W badaniach laboratoryjnych krwi występują zmiany świadczące o niedożywieniu np. niedokrwistość, leukopenia, niski poziom białka całkowitego i albumin, niedobory elektrolitowe, zaburzania gospodarki tłuszczowej itd. Warto wspomnieć, że w typie bulimiczno-wydalającym jadłowstrętu psychicznego dodatkowo stwierdza się owrzodzenia śluzówki jamy ustnej, przełyku, obrzęki ślinianek, a także zmiany próchnicze zębów z powodu częstych wymiotów.

Objawy anoreksji

Objawy psychiczne występujące w przypadku jadłowstrętu psychicznego dotyczą głównie nastroju i postrzegania siebie. Obserwowany jest nastrój depresyjny, określany mianem „matowego nastroju”, a także lęk przed przytyciem (częste ważenie się, obsesyjne myśli o niejedzeniu). Osoba chora ma błędne wyobrażenie na temat swojego wyglądu, niewłaściwie odbiera swoją osobę, uważa, że ma ciągle za dużo zbędnych kilogramów – mimo już bardzo szczupłej sylwetki. Ponadto obserwuje się nadmierny perfekcjonizm, który jest związany z otrzymywaniem wysokich ocen w szkole. Zaburzenie negatywnie wpływa na relacje rówieśnicze, zwłaszcza w stosunku do płci przeciwnej. Dochodzi do izolacji i ograniczenia życia towarzyskiego, a nawet zaprzeczania własnej kobiecości/męskości. Niestety, mimo tylu niekorzystnych objawów, osoba traktuje je jako stan naturalny i nie wykazuje inicjatywy do podjęcia leczenia.

Należy jednak pamiętać, że zanim zostanie postawiona diagnoza jadłowstrętu psychicznego, należy dokonać rzetelnego rozpoznania różnicowego. Trzeba przede wszystkim wykluczyć zaburzenia hormonalne np. nadczynność tarczycy, niewydolność kory nadnerczy; nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, chorobę Leśniowskiego-Crohna i inne stany zapalne przewodu pokarmowego, gruźlicę oraz depresję i schizofrenię.

Możliwości leczenia anoreksji

Leczenie powinno być prowadzone w specjalistycznych ośrodkach zajmujących się terapią zaburzeń odżywiania. W początkowym etapie należy wdrożyć zarówno psychoterapię, jak i leczenie żywieniowe i hormonalne w razie potrzeby. Zalecana jest terapia behawioralna, indywidualna i rodzinna. Kluczowe jest zmotywowanie do podjęcia leczenia oraz jego kontynuowania. Możliwe jest włączenie do terapii osób, przy których pacjent dobrze się czuje i im ufa. Jeśli zaburzenia nastroju, czy też lęki utrudniają prowadzenie terapii, wdrażane są leki przeciwdepresyjne, uspokajające lub neuroleptyki.

leczenie anoreksji

Jeśli ogólny stan zdrowia na to pozwala, pacjenci mogą być leczeni w trybie ambulatoryjnym. Wskazaniem do leczenia w szpitalu jest niedożywienie, wyniszczenie zagrażające, objawy kardiologiczne, zaburzenia metaboliczne, depresja, myśli samobójcze, długi czas trwania zaburzenia i oporność na leczenie. Wyzdrowienie po wdrożeniu i kontynuowaniu terapii możliwe jest u około 40-77% pacjentów. Niestety10-20% osób z anoreksją umiera z powodu wyniszczenia lub w wyniku samobójstwa.

Poprzedni Olej z czarnuszki – 5 sposobów jak podawać dziecku
Następny Ataksja, czyli niezborność ruchowa - Przyczyny, objawy i leczenie

Może to Ci się spodoba

Zdrowie 1 Komentarz

Ostroga piętowa – co to jest, jak wygląda? Przyczyny i leczenie

Zaczyna się od bólu, który na samym początku występuje jedynie wtedy, gdy podnosimy coś ciężkiego. Jednak z czasem pojawia się coraz częściej, staje się coraz bardziej dotkliwy, trwa coraz dłużej.

Nerwica 3 komentarze

Nerwica może mieć różne oblicze

Ludzki układ nerwowy jest jednym z fundamentów naszego prawidłowego funkcjonowania, o ile on sam funkcjonuje prawidłowo. Nerwice to szereg zaburzeń, które mają ogromny wpływ na to, jak wygląda nasze codzienne

Zdrowie 0 Komentarz

Dlaczego w ogóle komary gryzą, a bąbel swędzi?

Według WHO komary są jednymi z najbardziej śmiercionośnych zwierząt na świecie. Rocznie zabijają około 750 tys. ludzi. Nie stanowią one takiego zagrożenia w Polsce, ale nie zostają też całkiem obojętne.

Zdrowie 1 Komentarz

ADHD w szkole i w domu – jakie wskazówki?

Niewspółmierne zachowanie się dzieci z ADHD do danej sytuacji jest kluczowym problemem w ramach uspołeczniania ich na płaszczyźnie szkolnej. To kwestia problematyczna również dla rodziców. Nie bez powodu szkoły publiczne

Gastroskopia – Co to i jak się przygotować?

Gastroskopia uznawana jest za jedno z bardziej nieprzyjemnych badań. Bardzo często pacjenci decydują się na przeróżne rozwiązania, byle tylko go uniknąć. Czy te obawy są słuszne? W jaki sposób można

Choroby od A do Z 2 komentarze

Zapalenie ucha – co to? Objawy, ile trwa i jak leczyć?

Zapalenie ucha to choroba, która najczęściej dotyka dzieci. Może przybierać trzy różne postaci, w zależności od miejsca, w którym w narządzie słuchu toczy się stan zapalny. Zapalenie ucha – co

Psycholog / Psychiatra 0 Komentarz

Doświadczenie przemocy ze strony partnera zwiększa ryzyko występowania chorób przewlekłych i psychicznych

Kobiety, które doświadczyły przemocy ze strony partnera, są znacznie bardziej narażone na występowanie chorób psychicznych czy chorób przewlekłych – wynika z badania przeprowadzonego w Nowej Zelandii. Ponad połowa ankietowanych kobiet przynajmniej raz

Choroby od A do Z 2 komentarze

Czym są parasomnie?

Zaburzenia snu u dzieci podzielić można na trzy główne typy – parasomnie, dyssomnie oraz zaburzenia medyczno – psychiatryczne. W poniższym tekście skupimy się na pierwszym z nich. Główne objawy parasomni

Zdrowie 0 Komentarz

Skuteczne sposoby na suchość w gardle

Jeśli jednak objawy są stosunkowo łagodne i nie nasilają się, a. Najczęściej   przyczyną suchości w gardle jest zbyt suche powietrze w mieszkaniu czy nadwyrężenie gardła długotrwałym, głośnym mówieniem.  Uczucie suchości

Zdrowie 0 Komentarz

Mit czy prawda? Rozprawiamy się z popularnymi mitami na temat kaszaków

Kaszaki, znane również jako torbiele naskórkowe, są powszechną dolegliwością skórną, która budzi wiele pytań i wątpliwości. Otoczone mitami i nieporozumieniami, często są przedmiotem zbędnych obaw czy nieprawidłowego traktowania. Mimo że

Psycholog / Psychiatra 0 Komentarz

Sztuczna inteligencja pomoże ocenić zaangażowanie rozmówców w konwersację. Rozwiązanie może znaleźć zastosowanie w terapii psychologicznej

Oddech, tętno czy pocenie się to cechy pozwalające zidentyfikować, jak bardzo rozmówca jest zaangażowany w prowadzoną konwersację. Naukowcy z Uniwersytetu w Cincinnati opracowali algorytm, który z 75-proc. skutecznością potrafi ocenić przebieg rozmowy na podstawie

Zdrowie 4 komentarze

Fenyloketonuria – Objawy, leczenie i dieta

Fenyloketonuria (oligofrenia fenylopirogronowa, hiperfenyloalaninemia) to jedna z lepiej poznanych wrodzonych chorób metabolicznych, dziedziczona autosomalne recesywnie. Jest spowodowana mutacją genu PAH, której skutkiem jest brak wytwarzania enzymu odpowiedzialnego za przekształcanie fenyloalaniny

Choroby od A do Z 11 komentarzy

Kim jest Alkoholik? Jestem Alkoholikiem?

Jeśli chcesz otrzymać definicję słownikową, alkoholik to osoba, która cierpi na chorobę alkoholizmu. Jego mózg stał się uzależniony od alkoholu, aby funkcjonować, a bez picia pojawiają się objawy odstawienia. Jest

Psycholog / Psychiatra 2 komentarze

Czym jest anhedonia? Objawy, diagnozowanie i leczenie.

Brak odczuwania radości z wykonywania czynności, które dotychczas sprawiały nam przyjemność to bardzo niepokojący stan, który może sugerować wystąpienie problemów psychicznych takich, jak chociażby anhedonia – jeden z najbardziej charakterystycznych

Zdrowie 4 komentarze

Jak osiągnąć spokojny sen? Kilka sposobów na walkę z bezsennością

W przypadku problemów ze snem często odruchowo sięgamy po środki farmaceutyczne. Istnieją jednak bezpieczniejsze i równie skuteczne sposoby radzenia sobie z bezsennością. Kłopoty z zaśnięciem, częste wybudzanie się w nocy,

5 komentarzy

  1. Agata
    18 listopada, 14:13 Odpowiedz
    W dzisiejszych czasach to telewizja wszystko napędza, młode dziewczyny pragną wyglądać jak modelki. Niestety skutki uboczne są straszne. Ważne, żeby w trudnych chwilach mieć do kogo się zwrócić
    • Marta
      22 listopada, 19:42 Odpowiedz
      To prawda. Chociaż czasem mają na to wpływ sami rodzice i ich nie spełnione ambicje
  2. Aneta
    18 grudnia, 14:13 Odpowiedz
    nie tylko rodzice czy telewizja ale w szkolach jest najgorzej, rowniesnicy potrafia byc straszni jesli chodzi o krytyke z zwlaszcza jezeli ktos boryka sie z problemami z waga
  3. Mateusz
    27 grudnia, 22:43 Odpowiedz
    ja rozumiem ze to lezy gdzies gleboko w psychice ale i tak tego nie pojmuje do konca, czy to juz kobieta tez traci zdrowy rozsadek?
  4. Wiktor
    30 grudnia, 20:33 Odpowiedz
    mysle ze odpowiednie wsparie psychiczne ze strony najblizszych na pewno skloniloby taka osobe do leczenia

Zostaw odpowiedź