Choroba Niemanna-Picka – Objawy, przebieg, diagnoza i leczenie.

Choroba Niemanna-Picka – Objawy, przebieg, diagnoza i leczenie.

Choroba Niemanna-Picka, ang. Niemman-Pick disease, to rzadko występująca leukodystrofia, potocznie określana jako „dziecięcy Alzheimer”. Leukodysrofie to grupa zaburzeń istoty białej mózgu o charakterze postępującym, które manifestują się objawami neurologicznymi. W przebiegu choroby Niemanna-Picka dochodzi do odkładania się m.in. cholesterolu i tłuszczów w komórkach organizmu, z czego wynikają poszczególne symptomy.

Choroba dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący, a jej przyczyną są mutacje w genach: NPC1, NPC2 i SMPD1. W zależności od przyczyn i objawów wyróżniono cztery typy choroby: A, B, C i D. Występują z różnym rozpowszechnieniem: typ A: u mniej niż 1:1000 000, typ B: 1-9:1000 000; typ C 1:130 000 żywych urodzeń, a w typ D – nieokreślone.

Choroba Niemanna-Picka jest częstsza w określonych populacjach. Typ A i B jest charakterystyczny dla Żydów Aszkenazyjskich, typ B dla obszaru Magherb Afryki Północnej, typ C częściej występuje w populacji hiszpańsko-amerykańskiej w południowym Nowym Meksyku, a typ D w populacji francusko-kanadyjskiej w Nowej Szkocji.

Przyczyny genetyczne

Mutacje genu SMPD1 powodują chorobę typu A i B. Wspomniany gen zawiera instrukcje dla prawidłowego wytwarzania enzymu zwanego kwasem sfingomielinazy, który przekształca substancje tłuszczowe jak sfingomielina. Mutacja SMPD1 powoduje niedobór kwasu, a tym samym spichrzanie, czyli odkładanie sfingomieliny oraz cholesterolu w tkankach i narządach organizmu.

Mutacje genów NPC1 i NPC2 są przyczyną choroby Niemanna-Picka typu C. Gen NPC1 koduje białko warunkujące prawidłową wędrówkę cholesterolu i innych tłuszczów w komórkach. Jego niedobór prowadzi do nadmiernego magazynowania tłuszczów w komórkach (podtyp C1).

NPC2 zawiera instrukcje niezbędne do wytwarzania białka wiążącego i transportującego cholesterol. Zmniejszenie poziomu lub jego brak skutkuje nadmiernym odkładaniem się lipidów i cholesterolu w komórkach (podtyp C2).

Trzeba zaznaczyć, że dokładne funkcje białek genów NPC1 i NPC2 nie są do końca jasne. Choroba Niemanna-Picka typu D prawdopodobnie wynika z allelowego wariantu mutacji w genie NPC1.

Objawy i przebieg

Moment wystąpienia pierwszych objawów może w pewnym stopniu zasugerować rozpoznanie typu choroby Niemanna-Picka:

  • typ A: okres noworodkowy, niemowlęcy;
  • typ B: dzieciństwo, dojrzewanie;
  • typ C: zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość);
  • typ D (wariant Nova Scotia): zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość).

W poszczególnych typach choroby obserwuje się następujące objawy:

Typ A: żółtaczka, powiększona wątroba, poważne uszkodzenie mózgu (objawy neurologiczne, jak np. nieprawidłowe odruchy, drgawki, niepełnosprawność intelektualna); niekorzystne rokowanie – okres przeżycia od 2 do 4 lat.
Typ B: powiększona wątroba i śledziona, nieuszkodzony układ nerwowy, możliwe trudności z oddychaniem, powiększenie narządów wewnętrznych i niewydolność prawokomorowa serca.

Spichrzanie sfingomieliny u pacjentów z typem A i B choroby jest spowodowane niewystarczającą aktywnością enzymu: sfingomielinazy. W typie A produkowane jest mniej niż 5%, natomiast w typie B zachowane jest wytwarzane jest 5-10% normalnego poziomu sfingomielinazy. Typ B to łagodniejsza postać choroby Niemanna-Picka. Obniżenie poziomu sfingomielinazy we krwi potwierdza rozpoznanie choroby.

W typach C i D występuje umiarkowane powiększenie wątroby i śledziony. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo uszkodzenia mózgu. Ponadto stwierdza się inne objawy, jak np. niezdolność spoglądania w dół, trudności w przełykaniu oraz postępująca utrata wzroku i słuchu, a także niepełnosprawność ruchowa. Obserwowany jest wysoki poziom cholesterolu we krwi, a w narządach wewnętrznych obecne są złogi cholesterolu i innych lipidów.

Rokowanie w opisywanych typach jest niekorzystne. Choroba w 100% jest śmiertelna, a ludzie nią dotknięci zwykle umierają w drugiej dekadzie życia. Bardzo rzadko notuje się dłuższe przeżycie.

Diagnostyka choroby

Aby zdiagnozować chorobę Niemanna-Picka konieczne jest stwierdzenie objawów klinicznych i zmian biochemicznych. Rozpoznanie potwierdza się badaniami genetycznymi. Warto też wykonać tomografię komputerową głowy i rezonans magnetyczny.

Jeśli znana jest mutacja w danej rodzinie, wówczas możliwa jest diagnostyka prenatalna, polegająca na analizie materiału pobranego podczas amniopunkcji lub biopsji kosmówki.

Dziecko powinno być skonsultowane przez genetyka, pediatrę, neurologa dziecięcego, lekarza specjalizującego się w zaburzeniach metabolicznych i hepatologa.

Możliwości terapeutyczne

Na chwilę obecną choroba jest niewyleczalna. Dla typu A, jeszcze nie opracowano skutecznej metody leczenia. W typie B uzyskuje się korzystne wyniki po przeszczepie szpiku. Duże nadzieje pokłada się także w terapii genowej i enzymatycznej terapii zastępczej. W przypadku typu C i D choroby stosowana jest dieta niskocholesterolowa, ale nie daje zadowalających efektów.
W typie C dobre efekty może przynieść tzw. lek sierocy o nazwie milugast. W Polsce aktualnie nie jest jednak objęty refundacją.

Zaleca się, by chory pozostawał pod opieką doświadczonego genetyka,
neurologa, kardiologa, internisty, hepatologa, chirurga, pediatry, gastroenterologa, fizjoterapeuty, neurologopedy, terapeuty zajęciowego i dietetyka. Należy zadbać o właściwy dobór rehabilitacji ruchowej.

Dziecko z zespołem Niemanna-Picka będzie wymagało stałej opieki rodzica. Choroba postępuje z czasem i doprowadza do trwałej niepełnosprawności.

Poprzedni Naprzemienna hemiplegia dziecięca
Następny Nasze ciało, jak żarówka – czyli skąd te kontuzje?

Może to Ci się spodoba

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Stan padaczkowy

W leczeniu stanu padaczkowego kluczową rolę odgrywa eliminacja prawdopodobnej jego przyczyny. Równie ważne jest farmakologiczne jego przerwanie, a także ochrona podstawowych parametrów życiowych i ich obserwacja. Zadbać należy tutaj o

Choroby od A do Z 2 komentarze

Bulimia – żarłoczność psychiczna. Przyczyny, objawy i leczenie

Żarłoczność psychiczna i anoreksja to dwa najczęściej występujące zaburzenia odżywiania. Bulimię charakteryzuje występowanie okresów nadmiernego objadania się, po których osoba podejmuje aktywności zmierzające do redukcji masy ciała np. prowokowanie wymiotów,

Neurologia 3 komentarze

Czym jest padaczka Rolanda?

Padaczka Rolanda to jedna z najpopularniejszych padaczek u najmłodszych. Częstotliwość jej występowania szacuje się na 1:5000 dzieci do 15 roku życia. Odpowiada ona za około 15% wszystkich zaburzeń napadowych u

Neurologia 3 komentarze

Zaburzenia lękowe przy padaczce

Choć padaczka nie jest chorobą psychiczną, towarzyszą jej pewnego rodzaju zaburzenia psychiczne koniecznie konsultacji lekarskiej. Do najczęściej spotykanych należą: zaburzenia lękowe, psychozy,  nadmierna impulsywność, ale też zaburzenia uwagi czy zachowania

Choroby od A do Z 2 komentarze

Zespół Tourette’a – na czym polega i jak wygląda leczenie?

Nerwowe powtarzanie tej samej czynności, niekontrolowane tiki, wulgarne przekleństwa rzucane w przestrzeń lub do konkretnej osoby. Podskakiwanie, powtarzalne grymasy, dotykanie innych osób. To jedne z najczęstszych objawów zespołu Tourette’a. Pojawiają

Choroby od A do Z 4 komentarze

Glikogenozy – choroby spichrzeniowe glikogenu

Glikogen to polisacharyd zbudowany z wielu cząsteczek glukozy. Jest to forma zmagazynowania glukozy w wątrobie i mięśniach człowieka. Glukoza jest źródłem energii dla całego organizmu i jest dostarczana z pożywieniem.

Choroby od A do Z 0 Komentarz

Gronkowiec złocisty – objawy zakażenia i leczenie

Gronkowiec złocisty jest bakterią, która może powodować poważne infekcje skóry i tkanek miękkich. Chociaż jest to bardzo powszechne, może być trudne do wykrycia i leczenia. W tym artykule omówimy objawy

Choroby od A do Z 0 Komentarz

Biegunka – Jak leczyć biegunkę? Jakie przyczyny, rodzaje i objawy?

Biegunka jest zwykle objawem, nie chorobą, i definiuje się ją jako nietypową częstość lub płynność stolca. Normalnie, ludzie mają od jednego do trzech stolców dziennie, ale z biegunką, stolce są

Choroby od A do Z 0 Komentarz

Opryszczka – szybkie sposoby na pozbycie się problemu

Opryszczka wargowa to nieestetyczna dolegliwość, która pojawia się na ustach. Jej objawy nie należą do przyjemnych i są niekomfortowe. Każdemu zależy, by jak najszybciej jej się pozbyć. Jakie są sposoby

Choroby od A do Z 2 komentarze

Zespół Downa. Okres wczesnego dzieciństwa

W przypadku dzieci urodzonych z zespołem Downa koniecznie potrzebna jest im stała opieka lekarska, ale też właściwe wspomaganie rozwoju. Rodziców czeka długa droga rzeczywiście trudna i pełna wyrzeczeń, ale też

Choroby od A do Z 5 komentarzy

Co się dzieje z moim wzrokiem?

Problemy ze wzrokiem, często początkowo bagatelizowane, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Czasem nieprzyjemnie wrażenie piasku pod powiekami lub zacieranie się obrazu, który widzimy wydaje nam się chwilowym dyskomfortem. Warto jednak

Choroby od A do Z 5 komentarzy

Olej z czarnuszki na choroby autoimmunologiczne

Często walczymy z różnymi chorobami. Jesteśmy bombardowani z różnych stron lekarstwami na wszystko. Na świecie znajdzie się naprawdę wielu ludzi, którzy mają problemy z chorobami autoimmunologicznymi, które bardzo mocno uprzykrzają

Mononukleoza – co to? Jakie objawy, ile trwa i jak leczyć?

Mononukleoza nazywana jest „chorobą pocałunków”. Spowodowane jest to tym, że do zakażenia dochodzi właśnie w trakcie kontaktu ze śliną osoby zakażonej, bądź też poprzez bliski kontakt z osobą chorą. Najczęściej

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Przyczyny padaczki u dzieci

Padaczka jest chorobą układu nerwowego, której cechą charakterystyczną jest występowanie napadów. Ich pojawienie się stanowi wynik nieprawidłowej komunikacji pomiędzy komórkami nerwowymi w mózgu. Gwałtowne, trudne do przewidzenia wyładowania zakłócają komunikację

Choroby od A do Z 1 Komentarz

Czym jest Zespół Westa – Objawy, diagnostyka i leczenie

Zespół Westa (ang. West syndrome) to rzadko występująca postać encefalopatii padaczkowej. Polega na pojawianiu się napadów padaczkowych, które są opisywane jako „zgięciowe” lub typu „ukłonu ludzi wschodu”. Padaczką nazywamy zespół

2 komentarze

  1. Aurelia
    25 listopada, 16:17 Odpowiedz
    Serce pęka kiedy się słyszy o tych chorych dzieciaczkach. czym one sobie zasłużyły
    • Patrycja
      27 grudnia, 21:56 Odpowiedz
      niestety takie czasy, medycyna ostro idzie do przodu wiec pozostaje wierzyc ze kiedys wszystko bedziemy mogli wyleczyc

Zostaw odpowiedź