Choroba Niemanna-Picka – Objawy, przebieg, diagnoza i leczenie.
Choroba Niemanna-Picka, ang. Niemman-Pick disease, to rzadko występująca leukodystrofia, potocznie określana jako „dziecięcy Alzheimer”. Leukodysrofie to grupa zaburzeń istoty białej mózgu o charakterze postępującym, które manifestują się objawami neurologicznymi. W przebiegu choroby Niemanna-Picka dochodzi do odkładania się m.in. cholesterolu i tłuszczów w komórkach organizmu, z czego wynikają poszczególne symptomy.
Choroba dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący, a jej przyczyną są mutacje w genach: NPC1, NPC2 i SMPD1. W zależności od przyczyn i objawów wyróżniono cztery typy choroby: A, B, C i D. Występują z różnym rozpowszechnieniem: typ A: u mniej niż 1:1000 000, typ B: 1-9:1000 000; typ C 1:130 000 żywych urodzeń, a w typ D – nieokreślone.
Choroba Niemanna-Picka jest częstsza w określonych populacjach. Typ A i B jest charakterystyczny dla Żydów Aszkenazyjskich, typ B dla obszaru Magherb Afryki Północnej, typ C częściej występuje w populacji hiszpańsko-amerykańskiej w południowym Nowym Meksyku, a typ D w populacji francusko-kanadyjskiej w Nowej Szkocji.
Przyczyny genetyczne
Mutacje genu SMPD1 powodują chorobę typu A i B. Wspomniany gen zawiera instrukcje dla prawidłowego wytwarzania enzymu zwanego kwasem sfingomielinazy, który przekształca substancje tłuszczowe jak sfingomielina. Mutacja SMPD1 powoduje niedobór kwasu, a tym samym spichrzanie, czyli odkładanie sfingomieliny oraz cholesterolu w tkankach i narządach organizmu.
Mutacje genów NPC1 i NPC2 są przyczyną choroby Niemanna-Picka typu C. Gen NPC1 koduje białko warunkujące prawidłową wędrówkę cholesterolu i innych tłuszczów w komórkach. Jego niedobór prowadzi do nadmiernego magazynowania tłuszczów w komórkach (podtyp C1).
NPC2 zawiera instrukcje niezbędne do wytwarzania białka wiążącego i transportującego cholesterol. Zmniejszenie poziomu lub jego brak skutkuje nadmiernym odkładaniem się lipidów i cholesterolu w komórkach (podtyp C2).
Trzeba zaznaczyć, że dokładne funkcje białek genów NPC1 i NPC2 nie są do końca jasne. Choroba Niemanna-Picka typu D prawdopodobnie wynika z allelowego wariantu mutacji w genie NPC1.
Objawy i przebieg
Moment wystąpienia pierwszych objawów może w pewnym stopniu zasugerować rozpoznanie typu choroby Niemanna-Picka:
- typ A: okres noworodkowy, niemowlęcy;
- typ B: dzieciństwo, dojrzewanie;
- typ C: zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość);
- typ D (wariant Nova Scotia): zmienny (dzieciństwo, dojrzewanie, dorosłość).
W poszczególnych typach choroby obserwuje się następujące objawy:
Typ A: żółtaczka, powiększona wątroba, poważne uszkodzenie mózgu (objawy neurologiczne, jak np. nieprawidłowe odruchy, drgawki, niepełnosprawność intelektualna); niekorzystne rokowanie – okres przeżycia od 2 do 4 lat.
Typ B: powiększona wątroba i śledziona, nieuszkodzony układ nerwowy, możliwe trudności z oddychaniem, powiększenie narządów wewnętrznych i niewydolność prawokomorowa serca.
Spichrzanie sfingomieliny u pacjentów z typem A i B choroby jest spowodowane niewystarczającą aktywnością enzymu: sfingomielinazy. W typie A produkowane jest mniej niż 5%, natomiast w typie B zachowane jest wytwarzane jest 5-10% normalnego poziomu sfingomielinazy. Typ B to łagodniejsza postać choroby Niemanna-Picka. Obniżenie poziomu sfingomielinazy we krwi potwierdza rozpoznanie choroby.
W typach C i D występuje umiarkowane powiększenie wątroby i śledziony. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo uszkodzenia mózgu. Ponadto stwierdza się inne objawy, jak np. niezdolność spoglądania w dół, trudności w przełykaniu oraz postępująca utrata wzroku i słuchu, a także niepełnosprawność ruchowa. Obserwowany jest wysoki poziom cholesterolu we krwi, a w narządach wewnętrznych obecne są złogi cholesterolu i innych lipidów.
Rokowanie w opisywanych typach jest niekorzystne. Choroba w 100% jest śmiertelna, a ludzie nią dotknięci zwykle umierają w drugiej dekadzie życia. Bardzo rzadko notuje się dłuższe przeżycie.
Diagnostyka choroby
Aby zdiagnozować chorobę Niemanna-Picka konieczne jest stwierdzenie objawów klinicznych i zmian biochemicznych. Rozpoznanie potwierdza się badaniami genetycznymi. Warto też wykonać tomografię komputerową głowy i rezonans magnetyczny.
Jeśli znana jest mutacja w danej rodzinie, wówczas możliwa jest diagnostyka prenatalna, polegająca na analizie materiału pobranego podczas amniopunkcji lub biopsji kosmówki.
Dziecko powinno być skonsultowane przez genetyka, pediatrę, neurologa dziecięcego, lekarza specjalizującego się w zaburzeniach metabolicznych i hepatologa.
Możliwości terapeutyczne
Na chwilę obecną choroba jest niewyleczalna. Dla typu A, jeszcze nie opracowano skutecznej metody leczenia. W typie B uzyskuje się korzystne wyniki po przeszczepie szpiku. Duże nadzieje pokłada się także w terapii genowej i enzymatycznej terapii zastępczej. W przypadku typu C i D choroby stosowana jest dieta niskocholesterolowa, ale nie daje zadowalających efektów.
W typie C dobre efekty może przynieść tzw. lek sierocy o nazwie milugast. W Polsce aktualnie nie jest jednak objęty refundacją.
Zaleca się, by chory pozostawał pod opieką doświadczonego genetyka,
neurologa, kardiologa, internisty, hepatologa, chirurga, pediatry, gastroenterologa, fizjoterapeuty, neurologopedy, terapeuty zajęciowego i dietetyka. Należy zadbać o właściwy dobór rehabilitacji ruchowej.
Dziecko z zespołem Niemanna-Picka będzie wymagało stałej opieki rodzica. Choroba postępuje z czasem i doprowadza do trwałej niepełnosprawności.
Może to Ci się spodoba
Ataksja, czyli niezborność ruchowa – Przyczyny, objawy i leczenie
Ataksja jest zaburzeniem ruchowym, które polega na występowaniu trudności w płynnym wykonywaniu ruchów ciała, przy zachowanej sile mięśniowej. Zaburzeniu ulega koordynacja pracy mięśni, czyli właściwego współdziałania określonych grup mięśniowych, co
Opryszczka – szybkie sposoby na pozbycie się problemu
Opryszczka wargowa to nieestetyczna dolegliwość, która pojawia się na ustach. Jej objawy nie należą do przyjemnych i są niekomfortowe. Każdemu zależy, by jak najszybciej jej się pozbyć. Jakie są sposoby
Bulimia – żarłoczność psychiczna. Przyczyny, objawy i leczenie
Żarłoczność psychiczna i anoreksja to dwa najczęściej występujące zaburzenia odżywiania. Bulimię charakteryzuje występowanie okresów nadmiernego objadania się, po których osoba podejmuje aktywności zmierzające do redukcji masy ciała np. prowokowanie wymiotów,
Hemoroidy – przyczyny i objawy, jak wyglądają? Leczenie
Obecnie zaliczane są do chorób cywilizacyjnych. Natomiast z uwagi na objawy i część ciała, są na tyle wstydliwymi dolegliwościami, że często pacjenci trafiają do lekarza w naprawdę zaawansowanym stadium choroby.
Przyczyny, objawy i leczenie zespołu Tourette’a
Zespół Touretta jest wrodzonym zaburzeniem neurologicznym. Zwykle daje o sobie znać między 2 a 15 rokiem życia. Pierwszym zauważalnym objawem są tiki motoryczne twarzy. Wykrzywianie ust oraz mocne zaciskanie powiek
Objawy udaru niedokrwiennego mózgu
Udary niedokrwienne mózgu stanowią jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności psycho-ruchowej. Obliczono, że co 2 sekundy jedna osoba na świecie przechodzi udar mózgu, a jedna na sześć osób doświadczy udaru w
Rwa kulszowa – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie.
Rwa kulszowa najczęściej zwana „korzonkami” jest zaliczana do najczęstszych dolegliwości, jakie występują u człowieka. Pojawia się znienacka, często w trakcie codziennych czynności takich jak wstawanie z łóżka, czy nawet kichnięcia.
Dyssomnie u dzieci – co to takiego?
Problemy ze snem u dzieci podzielić można na trzy główne typy: dyssomnie, parasomnie oraz zaburzenia medyczno – psychiatryczne. Czym objawiają się pierwsze z nich? Główne objawy dyssomni Pierwotna nadmierna senność
Co się dzieje z moim wzrokiem?
Problemy ze wzrokiem, często początkowo bagatelizowane, mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Czasem nieprzyjemnie wrażenie piasku pod powiekami lub zacieranie się obrazu, który widzimy wydaje nam się chwilowym dyskomfortem. Warto jednak
Mukopolisacharydozy – Co to jest i jak leczyć?
Mukopolisacharydozy (ang. Mucopolysaccharidoses, MPS) to grupa dziedzicznych zaburzeń metabolizmu mukopolisacharydów (długołańcuchowych cząsteczek cukrowych należących do grupy glikozaminoglikanów – GAG), spowodowanych mutacjami różnych genów. Zwykle są przekazywane w sposób autosomalny recesywny.
Czym jest zespół Lennoxa – Gastauta?
Zespół Lennoxa – Gastatua jest zespołem padaczkowym o ciężkim przebiegu, zapadalność na który szacuje się na 1:1000 000 rocznie. Określenie to stosuje się w odniesieniu to niejednorodnych encefalopatii padaczkowych cechujących
Wodogłowie u dzieci – Przyczyny, objawy i diagnostyka
Wodogłowie (łac. hydrocephalus) to nabyte lub wrodzone gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu. Mechanizm wady polega na utrudnieniu odpływu płynu (wodogłowie niekomunikujące), bądź zaburzeniu jego wchłaniania w układzie komorowym
Mukowiscydoza – co to? Objawy, kiedy się ujawnia, długość życia?
Choroba zaliczana jest do jednych z najczęściej pojawiających się u człowieka. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że jest to przypadłość genetyczna. Odpowiedzialna jest za nią pewna mutacja w genie, który
Czym jest dystymia? Przyczyny, objawy i leczenie dystymii
Dystymia to przewlekła depresja o niewielkim nasileniu objawów, która u dzieci i młodzieży utrzymuje się przez co najmniej rok, u dorosłych natomiast, przez minimum dwa lata. Jest ona równoznaczna z
Czy to zaburzenia integracji sensorycznej? Czyli na co zwracać uwagę
Rodzice najlepiej znają swoje dziecko, to fakt. Jednak jeżeli to nasza pierwsza pociecha, mimo wielu przeczytanych podręczników czy dobrych rad bliskich nam mam, nie mamy porównania z innymi dziećmi, więc
2 komentarze
Aurelia
25 listopada, 16:17Patrycja
27 grudnia, 21:56